જનાવરની જાન

નવલરામ પંડ્યા

જાન જનાવરની મળી મેઘાડંબર ગાજે;
બકરી બાઈનો બેટડો પરણે છે આજે.

ઢોલ, નગારાં, ભેર ને સૂર શરણાઈ તીણા;
સો સાબેલા શોભીતા બેટા-બેટી ઘેટીના.

ઠીક મળી ઠઠ લોકની જરા ઠામ ન ઠાલો;
દોડે વરનો બાપ ત્યાં દડબડ દાઢી વાળો.

સાજનનું શું પૂછવું? બકરે કરી જોરો,
ભેગાં કર્યાં છે ભાવથી મોટાં મોટાં ઢોરો.

રાતા માતા આખલા, રાખી શિંગડાં સીધાં,
આગળ માર્ગ મુકાવતા, પદ પોલીસ લીધાં.

સાજને શ્રેષ્ઠ જ ઊંટડા, હીંડે ઊંચી ઓડે,
એનાં અધારે વાંકડાં, કામદારોને ગોડે.

હારમાં એકબે હાથી છે, મોટાં દાંત જ વાળા,
નીચે ન્યાયીને ડોલતા, હીંડે શેઠ સૂંઢાળા.

હાથી ઘોડા તો છે ઘણા; હાર રોકતા પાડા;
કાળા, કઢંગા ને થયા ખડ ખાઈ જડ જાડા.

આંખો ફાટી, છાતી નીસરી, કરતા ખૂબ ખૂંખારા,
હીંડે ઊછળતા ઘોડલા, શાહજન થઈ સારા.

ટટ્ટુઓ ટગુમગુ ચાલતા, પૂઠે ગરીબ ગધેડા.
હા જી, હા જી, કરી હીંડતા ડીફાં વિના અતેડા.

હારોહાર હજારો આ, માંહોમંહે લપાતા;
કોણ આવે કામળ ઓઢીને? એ તો ગાડર માતા.

પિત્રાઈઓ વેવાઈના, એને અક્કલ ન કોડી,
આડાઅવળા એકેકની પૂઠે જાય જો દોડી.

બકરા તો વરના બાપ છે, હોય એનું શું લેખું!
શું સાગર શિંગડા તણો, હું તે આજે આ દેખું!

વરનો તે ઘોડો આવિયો, વાજે વાજાં વિલાતી,
ભેર, ભૂગળ ને ઝાંઝરી, ભેગું ભરડતી જાતી.

વરરાજા બે માસનું બાલ બેં બેં કરતું,
ઝડપાયું ઝટ ઝોળીમાં, મન માડીનું ડરતું.

મંગળ બકરી માઈ તો ગાય હરખી હરખી,
જોડે જાંદરણી ઘણીની કાઢે જોવા જ સરખી.

બકરી બાઈ એ નાતની ને બીજી ઘણીઓ-
આણી આડૂશપાડોશણો, બાઈપણી બેનપણીઓ.

ભેંસ, ભુંડણ ને ઊંટડી, ઘેટી, ઘોડી, ગધેડી,
ગાય, બિલાડી, ઊંદરડી ને એક કૂતરીયે તેડી.

વાંદરીઓ નથી વીસર્યાં; દસ-વીસ આ કૂદે!
માથે સામટાં થઈ સૌ, સાત સૂરને છૂંદે.

કોઈ બેં બેં, કોઈ ભેં ભેં કરે, કોઈ ભૂંકતી ભૂંડું,
કોઈ ચૂં ચૂં, મ્યાઉં મ્યાઉં કરે, વેર વાળે કોઈ કૂડું.

હાકહૂક કરતી વાંદરી, જો જો નાચે છે કેવી!
ધન ધન બકરી! ન કોઈની, જાન તારા તો જેવી!

ચારપગાંની જાન આ, જોડી બેપગા સારુ;
સમજે તો સાર નવલ બહુ, નહીં તો હસવું વારુ.