દોહાવલી
| દોહાવલી તુલસીદાસ |
||ગોસ્વામી તુલસીદાસ કૃત દોહાવલી || || શ્રીસીતારામાભ્યાં નમઃ || ધ્યાન રામ બામ દિસિ જાનકી લખન દાહિની ઓર | ધ્યાન સકલ કલ્યાનમય સુરતરુ તુલસી તોર || સીતા લખન સમેત પ્રભુ સોહત તુલસીદાસ | હરષત સુર બરષત સુમન સગુન સુમંગલ બાસ || પંચબટી બટ બિટપ તર સીતા લખન સમેત | સોહત તુલસીદાસ પ્રભુ સકલ સુમંગલ દેત || રામ-નામ-જપની મહિમા ચિત્રકૂટ સબ દિન બસત પ્રભુ સિય લખન સમેત | રામ નામ જપ જાપકહિ તુલસી અભિમત દેત || પય અહાર ફલ ખાઇ જપુ રામ નામ ષટ માસ | સકલ સુમંગલ સિદ્ધિ સબ કરતલ તુલસીદાસ || રામ નામ મનીદીપ ધરુ જીહ દેહરી દ્વાર | તુલસી ભીતર બાહરેહુઁ જૌં ચાહસિ ઉજિયાર || હિયઁ નિર્ગુન નયનન્હિ સગુન રસના રામ સુનામ | મનહુઁ પુરટ સંપુટ લસત તુલસી લલિત લલામ || સગુન ધ્યાન રુચિ સરસ નહિં નિર્ગુન મન તે દૂરિ | તુલસી સુમિરહુ રામકો નામ સજીવન મૂરિ || એકુ છત્રુ એકુ મુકુટમનિ સબ બરનનિ પર જોઉ | તુલસી રઘુબર નામ કે બરન બિરાજત દોઉ || નામ રામ કો અંક હૈ સબ સાધન હૈં સૂન | અંક ગએઁ કછુ હાથ નહિં અંક રહેં દસ ગૂન || નામુ રામ કો કલપતરુ કલિ કલ્યાન નિવાસુ | જો સુમિરત ભયો ભાઁગ તેં તુલસી તુલસીદાસુ || રામ નામ જપિ જીહઁ જન ભએ સુકૃત સુખસાલિ | તુલસી ઇહાઁ જો આલસી ગયો આજુ કી કાલિ || નામ ગરીબનિવાજ કો રાજ દેત જન જાનિ | તુલસી મન પરિહરત નહિં ઘુર બિનિઆ કી બાનિ || કાસીં બિધિ બસિ તનુ તજેં હઠિ તનુ તજેં પ્રયાગ | તુલસી જો ફલ સો સુલભ રામ નામ અનુરાગ || મીઠો અરુ કઠવતિ ભરો રૌંતાઈ અરુ છૈમ | સ્વારથ પરમારથ સુલભ રામ નામ કે પ્રેમ || રામ નામ સુમિરત સુજસ ભાજન ભએ કુજાતિ | કુતરુક સુરપુર રાજમગ લહત ભુવન બિખ્યાતિ || સ્વારથ સુખ સપનેહુઁ અગમ પરમારથ ન પ્રબેસ | રામ નામ સુમિરત મિટહિં તુલસી કઠિન કલેસ || મોર મોર સબ કહઁ કહસિ તૂ કો કહુ નિજ નામ | કૈ ચુપ સાધહિ સુનિ સમુઝિ કૈ તુલસી જપુ રામ || હમ લખિ લખહિ હમાર લખિ હમ હમાર કે બીચ | તુલસી અલખહિ કા લખહિ રામ નામ જપ નીચ || રામ નામ અવલંબ બિનુ પરમારથ કી આસ | બરષત બારિદ બૂઁદ ગહિ ચાહત ચઢ઼્અન અકાસ || તુલસી હઠિ હઠિ કહત નિત ચિત સુનિ હિત કરિ માનિ | લાભ રામ સુમિરન બડ઼્ઓ બડ઼્ઈ બિસારેં હાનિ || બિગરી જનમ અનેક કી સુધરૈ અબહીં આજુ | હોહિ રામ કો નામ જપુ તુલસી તજિ કુસમાજુ || પ્રીતિ પ્રતીતિ સુરીતિ સોં રામ રામ જપુ રામ | તુલસી તેરો હૈ ભલો આદિ મધ્ય પરિનામ || દંપતિ રસ રસના દસન પરિજન બદન સુગેહ | તુલસી હર હિત બરન સિસુ સંપતિ સહજ સનેહ || બરષા રિતુ રઘુપતિ ભગતિ તુલસી સાલિ સુદાસ | રામનામ બર બરન જુગ સાવન ભાદવ માસ || રામ નામ નર કેસરી કનકકસિપુ કલિકાલ | જાપક જન પ્રહલાદ જિમિ પાલિહિ દલિ સુરસાલ || રામ નામ કલિ કામતરુ રામ ભગતિ સુરધેનુ | સકલ સુમંગલ મૂલ જગ ગુરુપદ પંકર રેનુ || રામ નામ કલિ કામતરુ સકલ સુમંગલ કંદ | સુમિરત કરતલ સિદ્ધિ સબ પગ પગ પરમાનંદ || જથા ભૂમિ સબ બીજમય નખત નિવાસ અકાસ | રામ નામ સબ ધરમમય જાનત તુલસીદાસ || સકલ કામના હીન જે રામ ભગતિ રસ લીન | નામ સુપ્રેમ પિયૂષ હૃદ તિન્હહુઁ કિએ મન મીન || બ્રહ્મ રામ તેં નામુ બડ઼્અ બર દાયક બર દાનિ | રામ ચરિત સત કોટિ મહઁ લિય મહેસ જિયઁ જાનિ || સબરી ગીધ સુસેવકનિ સુગતિ દીન્હિ રઘુનાથ | નામ ઉધારે અમિત ખલ બેદ બિદિત ગુન ગાથ || રામ નામ પર નામ તેં પ્રીતિ પ્રતીતિ ભરોસ | સો તુલસી સુમિરત સકલ સગુન સુમંગલ કોસ || લંક બિભીષન રાજ કપિ પતિ મારુતિ ખગ મીચ | લહી રામ સોં નામ રતિ ચાહત તુલસી નીચ || હરન અમંગલ અઘ અખિલ કરન સકલ કલ્યાન | રામનામ નિત કહત હર ગાવત બેદ પુરાન || તુલસી પ્રીતિ પ્રતીતિ સોં રામ નામ જપ જાગ | કિએઁ હોઇ બિધિ દાહિનો દેઇ અભાગેહિ ભાગ || જલ થલ નભ ગતિ અમિત અતિ અગ જગ જીવ અનેક | તુલસી તો સે દીન કહઁ રામ નામ ગતિ એક || રામ ભરોસો રામ બલ રામ નામ બિસ્વાસ | સુમિરત સુભ મંગલ કુસલ માઁગત તુલસીદાસ || રામ નામ રતિ રામ ગતિ રામ નામ બિસ્વાસ | સુમિરત સુભ મંગલ કુસલ દુહુઁ દિસિ તુલસીદાસ || રામપ્રેમ વિના બધું વ્યર્થ છે રસના સાઁપિનિ બદન બિલ જે ન જપહિં હરિનામ | તુલસી પ્રેમ ન રામ સોં તાહિ બિધાતા બામ || હિય ફાટહુઁ ફૂટહુઁ નયન જરઉ સો તન કેહિ કામ | દ્રવહિં સ્ત્રવહિં પુલકઇ નહીં તુલસી સુમિરત રામ || રામહિ સુમિરત રન ભિરત દેત પરત ગુરુ પાઁય | તુલસી જિન્હહિ ન પુલક તનુ તે જગ જીવત જાયઁ || સોરઠા હૃદય સો કુલિસ સમાન જો ન દ્રવઇ હરિગુન સુનત | કર ન રામ ગુન ગાન જીહ સો દાદુર જીહ સમ || સ્ત્રવૈ ન સલિલ સનેહુ તુલસી સુનિ રઘુબીર જસ | તે નયના જનિ દેહુ રામ કરહુ બરુ આઁધરો || રહૈં ન જલ ભરિ પૂરિ રામ સુજસ સુનિ રાવરો | તિન આઁખિન મેં ધૂરિ ભરિ ભરિ મૂઠી મેલિયે || પ્રાર્થના બારક સુમિરત તોહિ હોહિ તિન્હહિ સમ્મુખ સુખદ | ક્યોં ન સઁભારહિ મોહિ દયા સિંધુ દસરત્થ કે || રામ અને રામપ્રેમની મહિમા સાહિબ હોત સરોષ સેવક કો અપરાધ સુનિ | અપને દેખે દોષ સપનેહુ રામ ન ઉર ધરે || દોહા તુલસી રામહિ આપુ તેં સેવક કી રુચિ મીઠિ | સીતાપતિ સે સાહિબહિ કૈસે દીજૈ પીઠિ || તુલસી જાકે હોયગી અંતર બાહિર દીઠિ | સો કિ કૃપાલુહિ દેઇગો કેવટપાલહિ પીઠિ || પ્રભુ તરુ તર કપિ ડાર પર તે કિએ આપુ સમાન | તુલસી કહૂઁ ન રામ સે સાહિબ સીલ નિધાન || ઉદ્બોધન રે મન સબ સોં નિરસ હ્વૈ સરસ રામ સોં હોહિ | ભલો સિખાવન દેત હૈ નિસિ દિન તુલસી તોહિ || હરે ચરહિં તાપહિ બરે ફરેં પસારહિં હાથ | તુલસી સ્વારથ મીત સબ પરમારથ રઘુનાથ || સ્વારથ સીતા રામ સોં પરમારથ સિય રામ | તુલસી તેરો દૂસરે દ્વાર કહા કહુ કામ || સ્વારથ પરમારથ સકલ સુલભ એક હી ઓર | દ્વાર દૂસરે દીનતા ઉચિત ન તુલસી તોર || તુલસી સ્વારથ રામ હિત પરમારથ રઘુબીર | સેવક જાકે લખન સે પવનપૂત રનધીર || જ્યોં જગ બૈરી મીન કો આપુ સહિત બિનુ બારિ | ત્યોં તુલસી રઘુબીર બિનુ ગતિ આપની બિચારિ || તુલસીદાસજીની અભિલાષા રામ પ્રેમ બિનુ દૂબરો રામ પ્રેમહીં પીન | રઘુબર કબહુઁક કરહુગે તુલસિહિ જ્યોં જલ મીન || રામપ્રેમની મહત્તા રામ સનેહી રામ ગતિ રામ ચરન રતિ જાહિ | તુલસી ફલ જગ જનમ કો દિયો બિધાતા તાહિ || આપુ આપને તેં અધિક જેહિ પ્રિય સીતારામ | તેહિ કે પગ કી પાનહીં તુલસી તનુ કો ચામ || સ્વારથ પરમારથ રહિત સીતા રામ સનેહઁ | તુલસી સો ફલ ચારિ કો ફલ હમાર મત એહઁ || જે જન રૂખે બિષય રસ ચિકને રામ સનેહઁ | તુલસી તે પ્રિય રામ કો કાનન બસહિ કિ ગેહઁ || જથા લાભ સંતોષ સુખ રઘુબર ચરન સનેહ | તુલસી જો મન ખૂઁદ સમ કાનન બસહુઁ કિ ગેહ || તુલસી જૌં પૈ રામ સોં નાહિન સહજ સનેહ | મૂઁડ઼્અ મુડ઼્આયો બાદિહીં ભાઁડ઼્અ ભયો તજિ ગેહ || રામવિમુખતાનું કુફલ તુલસી શ્રીરઘુબીર તજિ કરૈ ભરોસો ઔર | સુખ સંપતિ કી કા ચલી નરકહુઁ નાહીં ઠૌર || તુલસી પરિહરિ હરિ હરહિ પાઁવર પૂજહિં ભૂત | અંત ફજીહત હોહિંગે ગનિકા કે સે પૂત || સેયે સીતા રામ નહિં ભજે ન સંકર ગૌરિ | જનમ ગઁવાયો બાદિહીં પરત પરાઈ પૌરિ || તુલસી હરિ અપમાન તેં હોઇ અકાજ સમાજ | રાજ કરત રજ મિલિ ગએ સદલ સકુલ કુરુરાજ || તુલસી રામહિ પરિહરેં નિપટ હાનિ સુન ઓઝ | સુરસરિ ગત સોઈ સલિલ સુરા સરિસ ગંગોઝ || રામ દૂરિ માયા બઢ઼્અતિ ઘટતિ જાનિ મન માઁહ | ભૂરિ હોતિ રબિ દૂરિ લખિ સિર પર પગતર છાઁહ || સાહિબ સીતાનાથ સોં જબ ઘટિહૈ અનુરાગ | તુલસી તબહીં ભાલતેં ભભરિ ભાગિહૈં ભાગ || કરિહૌ કોસલનાથ તજિ જબહિં દૂસરી આસ | જહાઁ તહાઁ દુખ પાઇહૌં તબહીં તુલસીદાસ || બિંધિ ન ઈંધન પાઇઐ સાગર જુરૈ ન નીર | પરૈ ઉપાસ કુબેર ઘર જો બિપચ્છ રઘુબીરો || બરસા કો ગોબર ભયો કો ચહૈ કો કરૈ પ્રીતિ | તુલસી તૂ અનુભવહિ અબ રામ બિમુખ કી રીતિ || સબહિં સમરથહિ સુખદ પ્રિય અચ્છમ પ્રિય હિતકારિ | કબહુઁ ન કાહુહિ રામ પ્રિય તુલસી કહા બિચારિ || તુલસી ઉદ્યમ કરમ જુગ જબ જેહિ રામ સુડીઠિ | હોઇ સુફલ સોઇ તાહિ સબ સનમુખ પ્રભુ તન પીઠિ || રામ કામતરુ પરિહરત સેવત કલિ તરુ ઠૂઁઠ | સ્વારથ પરમારથ ચહત સકલ મનોરથ ઝૂઁઠ || કલ્યાણનો સરળ ઉપાય નિજ દૂષન ગુન રામ કે સમુઝેં તુલસીદાસ | હોઇ ભલો કલિકાલ હૂઁ ઉભય લોક અનયાસ || કૈ તોહિ લાગહિં રામ પ્રિય કૈ તૂ પ્રભુ પ્રિય હોહિ | દુઇ મેં રુચૈ જો સુગમ સો કીબે તુલસી તોહિ || તુલસી દુઇ મહઁ એક હી ખેલ છાઁડ઼્ઇ છલ ખેલુ | કૈ કરુ મમતા રામ સોં કે મમતા પરહેલુ || શ્રીરામજીની પ્રાપ્તિનો સરળ ઉપાય નિગમ અગમ સાહેબ સુગમ રામ સાઁચિલી ચાહ | અંબુ અસન અવલોકિઅત સુલભ સબૈ જગ માઁહ || સનમુખ આવત પથિક જ્યોં દિએઁ દાહિનો બામ | તૈસોઇ હોત સુ આપ કો ત્યોં હી તુલસી રામ || રામપ્રેમ માટે વૈરાગ્યની આવશ્યકતા રામ પ્રેમ પથ પેખિઐ દિએઁ બિષય તન પીઠિ | તુલસી કેંચુરિ પરિહરેં હોત સાઁપહૂ દીઠિ || તુલસી જૌ લૌં બિષય કી મુધા માધુરી મીઠિ | તૌ લૌં સુધા સહસ્ત્ર સમ રામ ભગતિ સુઠિ સીઠિ || શરણાગતિની મહિમા જૈસો તૈસો રાવરો કેવલ કોસલપાલ | તૌ તુલસી કો હૈ ભલો તિહૂઁ લોક તિહુઁ કાલ || હૈ તુલસી કેં એક ગુન અવગુન નિધિ કહૈં લોગ | ભલો ભરોસો રાવરો રામ રીઝિબે જોગ || ભક્તિનું સ્વરુપ પ્રીતિ રામ સોં નીતિ પથ ચલિય રાગ રિસ જીતિ | તુલસી સંતન કે મતે ઇહૈ ભગતિ કી રીતિ || કલિયુગથી કોણ ઠગાતું નથી સત્ય બચન માનસ બિમલ કપટ રહિત કરતૂતિ | તુલસી રઘુબર સેવકહિ સકૈ ન કલિજુગ ધૂતિ || તુલસી સુખી જો રામ સોં દુખી સો નિજ કરતૂતિ | કરમ બચન મન ઠીક જેહિ તેહિ ન સકૈ કલિ ધૂતિ || ગોસ્વામીજીની પ્રેમ-કામના નાતો નાતે રામ કેં રામ સનેહઁ સનેહુ | તુલસી માઁગત જોરિ કર જનમ જનમ સિવ દેહુ || સબ સાધનકો એક ફલ જેહિં જાન્યો સો જાન | જ્યોં ત્યોં મન મંદિર બસહિં રામ ધરેં ધનુ બાન || જૌં જગદીસ તૌ અતિ ભલો જૌં મહીસ તૌ ભાગ | તુલસી ચાહત જનમ ભરિ રામ ચરન અનુરાગ || પરૌ નરક ફલ ચારિ સિસુ મીચ ડાકિની ખાઉ | તુલસી રામ સનેહ કો જો ફલ સો જરિ જાઉ || રામભક્તનાં લક્ષણ હિત સોં હિત, રતિ રામ સોં, રિપુ સોં બૈર બિહાઉ | ઉદાસીન સબ સોં સરલ તુલસી સહજ સુભાઉ || તુલસી મમતા રામ સોં સમતા સબ સંસાર | રાગ ન રોષ ન દોષ દુખ દાસ ભએ ભવ પાર || ઉદ્બોધન રામહિ ડરુ કરુ રામ સોં મમતા પ્રીતિ પ્રતીતિ | તુલસી નિરુપધિ રામ કો ભએઁ હારેહૂઁ જીતિ || તુલસી રામ કૃપાલુ સોં કહિ સુનાઉ ગુન દોષ | હોય દૂબરી દીનતા પરમ પીન સંતોષ || સુમિરન સેવા રામ સોં સાહબ સોં પહિચાનિ | ઐસેહુ લાભ ન લલક જો તુલસી નિત હિત હાનિ || જાનેં જાનન જોઇઐ બિનુ જાને કો જાન | તુલસી યહ સુનિ સમુઝિ હિયઁ આનુ ધરેં ધનુ બાન || કરમઠ કઠમલિયા કહૈં ગ્યાની ગ્યાન બિહીન | તુલસી ત્રિપથ બિહાઇ ગો રામ દુઆરેં દીન || બાધક સબ સબ કે ભએ સાધક ભએ ન કોઇ | તુલસી રામ કૃપાલુ તેં ભલો હોઇ સો હોઇ || શિવ અને રામની એકતા સંકર પ્રિય મમ દ્રોહી સિવ દ્રોહી મમ દાસ | તે નર કરહિં કલપ ભરિ ઘોર નરક મહુઁ બાસ || બિલગ બિલગ સુખ સંગ દુખ જનમ મરન સોઇ રીતિ | રહિઅત રાખે રામ કેં ગએ તે ઉચિત અનીતિ || રામપ્રેમની સર્વોત્કૃષ્ટતા જાઁય કહબ કરતૂતિ બિનુ જાયઁ જોગ બિન છેમ | તુલસી જાયઁ ઉપાય સબ બિના રામ પદ પ્રેમ || લોગ મગન સબ જોગહીં જોગ જાઁય બિનુ છેમ | ત્યોં તુલસીકે ભાવગત રામ પ્રેમ બિનુ નેમ || શ્રીરામની કૃપા રામ નિકાઈ રાવરી હૈ સબહી કો નીક | જૌં યહ સાઁચી હૈ સદા તૌ નીકો તુલસીક || તુલસી રામ જો આદર્યો ખોટો ખરો ખરોઇ | દીપક કાજર સિર ધર્યો ધર્યો સુધર્યો ધરોઇ || તનુ બિચિત્ર કાયર બચન અહિ અહાર મન ઘોર | તુલસી હરિ ભએ પચ્છધર તાતે કહ સબ મોર || લહઇ ન ફૂટી કૌંડ઼્ઇહૂ કો ચાહૈ કેહિ કાજ | સો તુલસી મહઁગો કિયો રામ ગરીબ નિવાજ || ઘર ઘર માઁગે ટૂક પુનિ ભૂપતિ પૂજે પાય | જે તુલસી તબ રામ બિનુ તે અબ રામ સહાય || તુલસી રામ સુદીઠિ તેં નિબલ હોત બલવાન | બૈર બાલિ સુગ્રીવ કેં કહા કિયો હનુમાન || તુલસી રામહુ તેં અધિક રામ ભગત જિયઁ જાન | રિનિયા રાજા રામ ભે ધનિક ભએ હનુમાન || કિયો સુસેવક ધરમ કપિ પ્રભુ કૃતગ્ય જિયઁ જાનિ | જોરિ હાથ ઠાઢ઼્એ ભએ બરદાયક બરદાનિ || ભગત હેતુ ભગવાન પ્રભુ રામ ધરેઉ તનુ ભૂપ | કિએ ચરિત પાવન પરમ પ્રાકૃત નર અનુરુપ || ગ્યાન ગિરા ગોતીત અજ માયા મન ગુન પાર | સોઇ સચ્ચિદાનંદઘન કર નર ચરિત ઉદાર || હિરન્યાચ્છ ભ્રાતા સહિત મધુ કૈટભ બલવાન | જેહિં મારે સોઇ અવતરેઉ કૃપાસિંધુ ભગવાન || સુદ્ધ સચ્ચિદાનંદમય કંદ ભાનુકુલ કેતુ | ચરિત કરત નર અનુહરત સંસૃતિ સાગર સેતુ || ભગવાનની બાળલીલા બાલ બિભૂષન બસન બર ધૂરિ ધૂસરિત અંગ | બાલકેલિ રઘુબર કરત બાલ બંધુ સબ સંગ || અનુદિન અવધ બધાવને નિત નવ મંગલ મોદ | મુદિત માતુ પિતુ લોગ લખિ રઘુબર બાલ બિનોદ || રાજ અજિર રાજત રુચિર કોસલપાલક બાલ | જાનુ પાનિ ચર ચરિત બર સગુન સુમંગલ માલ || નામ લલિત લીલા લલિત લલિત રૂપ રઘુનાથ | લલિત બસન ભૂષન લલિત લલિત અનુજ સિસુ સાથ || રામ ભરત લછિમન લલિત સત્રુ સમન સુભ નામ | સુમિરત દસરથ સુવન સબ પૂજહિં સબ મન કામ || બાલક કોસલપાલ કે સેવકપાલ કૃપાલ | તુલસી મન માનસ બસત મંગલ મંજુ મરાલ || ભગત ભૂમિ ભૂસુર સુરભિ સુર હિત લાગિ કૃપાલ | કરત ચરિત ધરિ મનુજ તનુ સુનત મિટહિં જગજાલ || નિજ ઇચ્છા પ્રભુ અવતરઇ સુર મહિ ગો દ્વિજ લાગિ | સગુન ઉપાસક સંગ તહઁ રહહિં મોચ્છ સબ ત્યાગિ || પ્રાર્થના પરમાનંદ કૃપાયતન મન પરિપૂરન કામ | પ્રેમ ભગતિ અનપાયની દેહુ હમહિ શ્રીરામ || ભજનનો મહિમા બારિ મથેં ઘૃત હોઇ બરુ સિકતા તે બરુ તેલ | બિનુ હરિ ભજન ન ભવ તરિઅ યહ સિદ્ધાંત અપેલ || હરિ માયા કૃત દોષ ગુન બિનુ હરિ ભજન ન જાહિં | ભજિઅ રામ સબ કામ તજિ અસ બિચારિ મન માહિં || જો ચેતન કહઁ જડ઼્અ કરઇ જડ઼્અહિ કરઇ ચૈતન્ય | અસ સમર્થ રઘુનાયકહિ ભજહિં જીવ તે ધન્ય || શ્રીરઘુબીર પ્રતાપ તે સિંધુ તરે પાષાન | તે મતિમંદ જે રામ તજિ ભજહિં જાઇ પ્રભુ આન || લવ નિમેષ પરમાનુ જુગ બરસ કલપ સર ચંડ | ભજસિ ન મન તેહિ રામ કહઁ કાલુ જાસુ કોદંડ || તબ લગિ કુસલ ન જીવ કહુઁ સપનેહુઁ મન બિશ્રામ | જબ લગિ ભજત ન રામ કહુઁ સોકધામ તજિ કામ || બિનુ સતસંગ ન હરિકથા તેહિં બિનુ મોહ ન ભાગ | મોહ ગએઁ બિનુ રામપદ હોઇ ન દૃઢ અનુરાગ || બિનુ બિસ્વાસ ભગતિ નહિં તેહિ બિનુ દ્રવહિં ન રામુ | રામ કૃપા બિનુ સપનેહુઁ જીવ ન લ બિશ્રામુ || સોરઠા અસ બિચારિ મતિધીર તજિ કુતર્ક સંસય સકલ | ભજહુ રામ રઘુબીર કરુનાકર સુંદર સુખદ || ભાવ બસ્ય ભગવાન સુખ નિધાન કરુના ભવન | તજિ મમતા મદ માન ભજિઅ સદા સીતા રવન || કહહિં બિમલમતિ સંત બેદ પુરાન બિચારિ અસ | દ્રવહિં જાનકી કંત તબ છૂટૈ સંસાર દુખ || બિનુ ગુરુ હોઇ કિ ગ્યાન ગ્યાન કિ હોઇ બિરાગ બિનુ | ગાવહિં બેદ પુરાન સુખ કિ લહિઅ હરિ ભગતિ બિનુ || દોહા રામચંદ્ર કે ભજન બિનુ જો ચહ પદ નિર્બાન | ગ્યાનવંત અપિ સો નર પસુ બિનુ પૂઁછ બિષાન || જરઉ સો સંપતિ સદન સુખુ સુહૃદ માતુ પિતુ ભાઇ | સનમુખ હોત જો રામપદ કરઇ ન સહસ સહાઇ || સેઇ સાધુ ગુરુ સમુઝિ સિખિ રામ ભગતિ થિરતાઇ | લરિકાઈ કો પૈરિબો તુલસી બિસરિ ન જાઇ || રામસેવકની મહિમા સબઇ કહાવત રામ કે સબહિ રામ કી આસ | રામ કહહિં જેહિ આપનો તેહિ ભજુ તુલસીદાસ || જેહિ સરીર રતિ રામ સોં સોઇ આદરહિં સુજાન | રુદ્રદેહ તજિ નેહબસ બાનર ભે હનુમાન || જાનિ રામ સેવા સરસ સમુઝિ કરબ અનુમાન | પુરુષા તે સેવક ભએ હર તે ભે હનુમાન || તુલસી રઘુબર સેવકહિ ખલ ડાટત મન માખિ | બાજરાજ કે બાલકહિ લવા દિખાવત આઁખિ || રાવન રિપુકે દાસ તેં કાયર કરહિં કુચાલિ | ખર દૂષન મારીચ જ્યોં નીચ જાહિંગે કાલિ || પુન્ય પાપ જસ અજસ કે ભાવી ભાજન ભૂરિ | સંકટ તુલસીદાસ કો રામ કરહિંગે દૂરિ || ખેલત બાલક બ્યાલ સઁગ મેલત પાવક હાથ | તુલસી સિસુ પિતુ માતુ જ્યોં રાખત સિય રઘુનાથ || તુલસી દિન ભલ સાહુ કહઁ ભલી ચોર કહઁ રાતિ | નિસિ બાસર તા કહઁ ભલો માનૈ રામ ઇતાતિ || રામ મહિમા તુલસી જાને સુનિ સમુઝિ કૃપાસિંધુ રઘુરાજ | મહઁગે મનિ કંચન કિએ સૌંધે જગ જલ નાજ || રામભજનની મહિમા સેવા સીલ સનેહ બસ કરિ પરિહરિ પ્રિય લોગ | તુલસી તે સબ રામ સોં સુખદ સઁજોગ બિયોગ || ચારિ ચહત માનસ અગમ ચનક ચારિ કો લાહુ | ચારિ પરિહરેં ચારિ કો દાનિ ચારિ ચખ ચાહુ || રામપ્રેમની પ્રાપ્તિનો સુગમ ઉપાય સૂધે મન સૂધે બચન સૂધી સબ કરતૂતિ | તુલસી સૂધી સકલ બિધિ રઘુબર પ્રેમ પ્રસૂતિ || રામપ્રાપ્તિમાં બાધક બેષ બિસદ બોલનિ મધુર મન કટુ કરમ મલીન | તુલસી રામ ન પાઇઐ ભએઁ બિષય જલ મીન || બચન બેષ તેં જો બનઇ સો બિગરઇ પરિનામ | તુલસી મન તેં જો બનઇ બની બનાઈ રામ || રામ અનુકૂલતામેં હી કલ્યાણ હૈ નીચ મીચુ લૈ જાઇ જો રામ રજાયસુ પાઇ | તૌ તુલસી તેરો ભલો ન તુ અનભલો અઘાઇ || શ્રીરામકી શરણાગતવત્સલતા જાતિ હીન અઘ જન્મ મહિ મુક્ત કીન્હિ અસિ નારિ | મહામંદ મન સુખ ચહસિ ઐસે પ્રભુહિ બિસારિ || બંધુ બધૂ રત કહિ કિયો બચન નિરુત્તર બાલિ | તુલસી પ્રભુ સુગ્રીવ કી ચિતઇ ન કછૂ કુચાલિ || બાલિ બલી બલસાલિ દલિ સખા કીન્હ કપિરાજ | તુલસી રામ કૃપાલુ કો બિરદ ગરીબ નિવાજ || કહા બિભીષન લૈ મિલ્યો કહા બિગાર્યો બાલિ | તુલસી પ્રભુ સરનાગતહિ સબ દિન આએ પાલિ || તુલસી કોસલપાલ સો કો સરનાગત પાલ | ભજ્યો બિભીષન બંધુ ભય ભંજ્યો દારિદ કાલ || કુલિસહુ ચાહિ કઠોર અતિ કોમલ કુસુમહુ ચાહિ | ચિત્ત ખગેસ રામ કર સમુઝિ પરઇ કહુ કાહિ || બલકલ ભૂષન ફલ અસન તૃન સજ્યા દ્રુમ પ્રીતિ | તિન્હ સમયન લંકા દઈ યહ રઘુબર કી રીતિ || જો સંપતિ સિવ રાવનહિ દીન્હિ દિએઁ દસ માથ | સોઇ સંપદા બિભીષનહિ સકુચિ દીન્હિ રઘુનાથ || અબિચલ રાજ બિભીષનહિ દીન્હ રામ રઘુરાજ | અજહુઁ બિરાજત લંક પર તુલસી સહિત સમાજ || કહા બિભીષન લૈ મિલ્યો કહા દિયો રઘુનાથ | તુલસી યહ જાને બિના મૂઢ઼્અ મીજિહૈં હાથ || બૈરિ બંધુ નિસિચર અધમ તજ્યો ન ભરેં કલંક | ઝૂઠેં અઘ સિય પરિહરી તુલસી સાઇઁ સસંક || તેહિ સમાજ કિયો કઠિન પન જેહિં તૌલ્યો કૈલાસ | તુલસી પ્રભુ મહિમા કહૌં સેવક કો બિસ્વાસ || સભા સભાસદ નિરખિ પટ પકરિ ઉઠાયો હાથ | તુલસી કિયો ઇગારહોં બસન બેસ જદુનાથ || ત્રાહિ તીનિ કહ્યો દ્રૌપદી તુલસી રાજ સમાજ | પ્રથમ બઢ઼્એ પટ બિય બિકલ ચહત ચકિત નિજ કાજ || સુખ જીવન સબ કોઉ ચહત સુખ જીવન હરિ હાથ | તુલસી દાતા માગનેઉ દેખિઅત અબુધ અનાથ || કૃપન દેઇ પાઇઅ પરો બિનુ સાધેં સિધિ હોઇ | સીતાપતિ સનમુખ સમુઝિ જૌ કીજૈ સુભ સોઇ || દંડક બન પાવન કરન ચરન સરોજ પ્રભાઉ | ઊસર જામહિં ખલ તરહિં હોઇ રંક તે રાઉ || બિનહિં રિતુ તરુબર ફરત સિલા દ્રવહિ જલ જોર | રામ લખન સિય કરિ કૃપા જબ ચિતવત જેહિ ઓર || સિલા સુતિય ભઇ ગિરિ તરે મૃતક જિએ જગ જાન | રામ અનુગ્રહ સગુન સુભ સુલભ સકલ કલ્યાન || સિલા સાપ મોચન ચરન સુમિરહુ તુલસીદાસ | તજહુ સોચ સંકટ મિટિહિં પૂજહિ મનકી આસ || મુએ જિઆએ ભાલુ કપિ અવધ બિપ્રકો પૂત | સુમિરહુ તુલસી તાહિ તૂ જાકો મારુતિ દૂત || પ્રાર્થના કાલ કરમ ગુન દોર જગ જીવ તિહારે હાથ | તુલસી રઘુબર રાવરો જાનુ જાનકીનાથ || રોગ નિકર તનુ જરઠપનુ તુલસી સંગ કુલોગ | રામ કૃપા લૈ પાલિઐ દીન પાલિબે જોગ || મો સમ દીન ન દીન હિત તુમ્હ સમાન રઘુબીર | અસ બિચારિ રઘુબંસ મનિ હરહુ બિષમ ભવ ભીર || ભવ ભુઅંગ તુલસી નકુલ ડસત ગ્યાન હરિ લેત | ચિત્રકૂટ એક ઔષધી ચિતવત હોત સચેત || હૌંહુ કહાવત સબુ કહત રામ સહત ઉપહાસ | સાહિબ સીતાનાથ સો સેવક તુલસીદાસ || રામરાજ્યકી મહિમા રામ રાજ રાજત સકલ ધરમ નિરત નર નારિ | રાગ ન રોષ ન દોષ દુખ સુલભ પદારથ ચારિ || રામ રાજ સંતોષ સુખ ઘર બન સકલ સુપાસ | તરુ સુરતરુ સુરધેનુ મહિ અભિમત ભોગ બિલાસ || ખેતી બનિ બિદ્યા બનિજ સેવા સિલિપ સુકાજ | તુલસી સુરતરુ સરિસ સબ સુફલ રામ કેં રાજ || દંડ જતિન્હ કર ભેદ જહઁ નર્તક નૃત્ય સમાજ | જીતહુ મનહિં સુનિઅ અસ રામચંદ્ર કેં રાજ || કોપેં સોચ ન પોચ કર કરિઅ નિહોર ન કાજ | તુલસી પરમિતિ પ્રીતિ કી રીતિ રામ કેં રાજ || શ્રીરામકી દયાલુતા મુકુર નિરખિ મુખ રામ ભ્રૂ ગનત ગુનહિ દૈ દોષ | તુલસી સે સઠ સેવકન્હિ લખિ જનિ પરહિં સરોષ || શ્રીરામકી ધર્મધુરન્ધરતા સહસનામ મુનિ ભનિત સુનિ તુલસી બલ્લભ નામ | સકુચિત હિયઁ હઁસિ નિરખિ સિય ધરમ ધુરંધર રામ || શ્રીસીતાજીકા અલૌકિક પ્રેમ ગૌતમ તિય ગતિ સુરતિ કરિ નહિં પરસતિ પગ પાનિ | મન બિહઁસે રઘુબંસમનિ પ્રીતિ અલૌકિક જાનિ || શ્રીરામકી કીર્તિ તુલસી બિલસત નખત નિસિ સરદ સુધાકર સાથ | મુકુતા ઝાલરિ ઝલક જનુ રામ સુજસુ સિસુ હાથ || રઘુપતિ કીરતિ કામિની ક્યોં કહૈ તુલસીદાસુ | સરદ અકાસ પ્રકાસ સસિ ચારુ ચિબુક તિલ જાસુ || પ્રભુ ગુન ગન ભૂષન બસન બિસદ બિસેષ સુબેસ | રામ સુકીરતિ કામિની તુલસી કરતબ કેસ || રામ ચરિત રાકેસ કર સરિસ સુખદ સબ કાહુ | સજ્જન કુમુદ ચકોર ચિત હિત બિસેષિ બડ઼્અ લાહુ || રઘુબર કીરતિ સજ્જનનિ સીતલ ખલનિ સુતાતિ | જ્યોં ચકોર ચય ચક્કવનિ તુલસી ચાઁદનિ રાતિ || રામકથાકી મહિમા રામ કથા મંદાકિની ચિત્રકૂટ ચિત ચારુ | તુલસી સુભગ સનેહ બન સિય રઘુબીર બિહારુ || સ્યામ સુરભિ પય બિસદ અતિ ગુનદ કરહિં સબ પાન | ગિરા ગ્રામ્ય સિય રામ જસ ગાવહિં સુનહિં સુજાન || હરિ હર જસ સુર નર ગિરહુઁ બરનહિં સુકબિ સમાજ | હાઁડ઼્ઈ હાટક ઘટિત ચરુ રાઁધે સ્વાદ સુનાજ || રામમહિમાકી અજ્ઞેયતા તિલ પર રાખેઉ સકલ જગ બિદિત બિલોકત લોગ | તુલસી મહિમા રામ કી કૌન જાનિબે જોગ || શ્રીરામજીકે સ્વરુપકી અલૌકિકતા સોરઠા રામ સરૂપ તુમ્હાર બચન અગોચર બુદ્ધિપર | અબિગત અકથ અપાર નેતિ નેતિ નિત નિગમ કહ || ઈશ્વર\-મહિમા દોહા માયા જીવ સુભાવ ગુન કાલ કરમ મહદાદિ | ઈસ અંક તેં બઢ઼્અત સબ ઈસ અંક બિનુ બાદિ || શ્રીરામજીકી ભક્તવત્સલતા હિત ઉદાસ રઘુબર બિરહ બિકલ સકલ નર નારિ | ભરત લખન સિય ગતિ સમુઝિ પ્રભુ ચખ સદા સુબારિ || સીતા,લક્ષ્મણ ઔર ભરતકે રામપ્રેમકી અલૌકિકતા સીય સુમિત્રા સુવન ગતિ ભરત સનેહ સુભાઉ | કહિબે કો સારદ સરસ જનિબે કો રઘુરાઉ || જાનિ રામ ન કહિ સકે ભરત લખન સિય પ્રીતિ | સો સુનિ ગુનિ તુલસી કહત હઠ સઠતા કી રીતિ || સબ બિધિ સમરથ સકલ કહ સહિ સાઁસતિ દિન રાતિ | ભલો નિબાહેઉ સુનિ સમુઝિ સ્વામિધર્મ સબ ભાઁતિ || ભરત\-મહિમા ભરતહિ હોઇ ન રાજમદુ બિધિ હરિહર પદ પાઇ | કબહુઁ કિ કાઁજી સીકરનિ છીરસિંધુ બિનસાઇ || સંપતિ ચકઈ ભરત ચક મુનિ આયસ ખેલવાર | તેહિ નિસિ આશ્રમ પિંજરાઁ રાખે ભા ભિનુસાર || સધન ચોર મગ મુદિત મન ધની ગહી જ્યોં ફેંટ | ત્યોં સુગ્રીવ બિભીષનહિં ભઈ ભરતકી ભેંટ || રામ સરાહે ભરત ઉઠિ મિલે રામ સમ જાનિ | તદપિ બિભીષન કીસપતિ તુલસી ગરત ગલાનિ || ભરત સ્યામ તન રામ સમ સબ ગુન રૂપ નિધાન | સેવક સુખદાયક સુલભ સુમિરત સબ કલ્યાન || લક્ષ્મણમહિમા લલિત લખન મૂરતિ મધુર સુમિરહુ સહિત સનેહ | સુખ સંપતિ કીરતિ બિજય સગુન સુમંગલ ગેહ || શત્રુઘ્નમહિમા નામ સત્રુસૂદન સુભગ સુષમા સીલ નિકેત | સેવત સુમિરત સુલભ સુખ સકલ સુમંગલ દેત || કૌસલ્યામહિમા કૌસલ્યા કલ્યાનમઇ મૂરતિ કરત પ્રનામ | સગુન સુમંગલ કાજ સુભ કૃપા કરહિં સિયારામ || સુમિત્રામહિમા સુમિરિ સુમિત્રા નામ જગ જે તિય લેહિં સનેમ | સુઅન લખન રિપુદવન સે પાવહિં પતિ પદ પ્રેમ || સીતામહિમા સીતાચરન પ્રનામ કરિ સુમિરિ સુનામ સુનેમ | હોહિં તીય પતિદેવતા પ્રાનનાથ પ્રિય પ્રેમ || રામચરિત્રકી પવિત્રતા તુલસી કેવલ કામતરુ રામચરિત આરામ | કલિતરુ કપિ નિસિચર કહત હમહિં કિએ બિધિ બામ || કૈકેયીકી કુટિલતા માતુ સકલ સાનુજ ભરત ગુરુ પુર લોગ સુભાઉ | દેખત દેખ ન કૈકઇહિ લંકાપતિ કપિરાઉ || સહજ સરલ રઘુબર બચન કુમતિ કુટિલ કરિ જાન | ચલઇ જોંક જલ બક્રગતિ જદ્યપિ સલિલુ સમાન || દશરથમહિમા દસરથ નામ સુકામતરુ ફલઇ સકલો કલ્યાન | ધરનિ ધામ ધન ધરમ સુત સદગુન રૂપ નિધાન || તુલસી જાન્યો દસરથહિં ધરમુ ન સત્ય સમાન | રામુ તજે જેહિ લાગિ બિનુ રામ પરિહરે પ્રાન || રામ બિરહઁ દસરથ મરન મુનિ મન અગમ સુમીચુ | તુલસી મંગલ મરન તરુ સુચિ સનેહ જલ સીંચુ || સોરઠા જીવન મરન સુનામ જૈસેં દસરથ રાય કો | જિયત ખિલાએ રામ રામ બિરહઁ તનુ પરિહરેઉ || જટાયુકા ભાગ્ય દોહા પ્રભુહિ બિલોકત ગોદ ગત સિય હિત ઘાયલ નીચુ | તુલસી પાઈ ગીધપતિ મુકુતિ મનોહર મીચુ || બિરત કરમ રત ભગત મુનિ સિદ્ધ ઊઁચ અરુ નીચુ | તુલસી સકલ સિહાત સુનિ ગીધરાજ કી મીચુ || મુએ મરત મરિહૈં સકલ ઘરી પહરકે બીચુ | લહી ન કાહૂઁ આજુ લૌં ગીધરાજ કી મીચુ || મુઁએ મુકુત જીવત મુકુત મુકુત મુકુત હૂઁ બીચુ | તુલસી સબહી તેં અધિક ગીધરાજ કી મીચુ || રઘુબર બિકલ બિહંગ લખિ સો બિલોકિ દોઉ બીર | સિય સુધિ કહિ સિયલ રામ કહિ દેહ તજી મતિ ધીર || દસરથ તેં દસગુન ભગતિ સહિત તાસુ કરિ કાજુ | સોચત બંધુ સમેત પ્રભુ કૃપાસિંધુ રઘુરાજુ || રામકૃપાકી મહત્તા કેવટ નિસિચર બિહગ મૃગ કિએ સાધુ સનમાનિ | તુલસી રઘુબર કી કૃપા સકલ સુમંગલ ખાનિ || હનુમત્સ્મરણકી મહત્તા મંજુલ મંગલ મોદમય મૂરતિ મારુત પૂત | સકલ સિદ્ધિ કર કમલ તલ સુમિરત રઘુબર દૂત || ધીર બીર રઘુબીર પ્રિય સુમિરિ સમીર કુમારુ | અગમ સુગમ સબ કાજ કરુ કરતલ સિદ્ધિ બિચારુ || સુખ મુદ મંગલ કુમુદ બિધુ સુગુન સરોરુહ ભાનુ | કરહુ કાજ સબ સિદ્ધિ સુભ આનિ હિએઁ હનુમાનુ || સકલ કાજ સુભ સમઉ ભલ સગુન સુમંગલ જાનુ | કીરતિ બિજય બિભૂતિ ભલિ હિયઁ હનુમાનહિ આનુ || સૂર સિરોમનિ સાહસી સુમતિ સમીર કુમાર | સુમિરત સબ સુખ સંપદા મુદ મંગલ દાતાર || બાહુપીડ઼્આકી શાન્તિકે લિયે પ્રાર્થના તુલસી તનુ સર સુખ જલજ ભુજ રુજ ગજ બરજોર | દલત દયાનિધિ દેખિઐ કપિ કેસરી કિસોર || ભુજ તરુ કોટર રોગ અહિ બરબસ કિયો પ્રબેસ | બિહગરાજ બાહન તુરત કાઢ઼્ઇઅ મિટૈ કલેસ || બાહુ બિટપ સુખ બિહઁગ થલુ લગી કુપીર કુઆગિ | રામ કૃપા જલ સીચિઐ બેગિ દીન હિત લાગિ || કાશીમહિમા સોરઠા મુક્તિ જન્મ મહિ જાનિ ગ્યાન ખાનિ અઘ હાનિ કર | જહઁ બસ સંભુ ભવાનિ સો કાસી સેઇઅ કસ ન || શંકરમહિમા જરત સકલ સુર બૃંદ બિષમ ગરલ જેહિં પાન કિય | તેહિ ન ભજસિ મન મંદ કો કૃપાલુ સંકર સરિસ || શંકરજીસે પ્રાર્થના દોહા બાસર ઢાસનિ કે ઢકા રજનીં ચહુઁ દિસિ ચોર | સંકર નિજ પુર રાખિઐ ચિતૈ સુલોચન કોર || અપની બીસીં આપુહીં પુરિહિં લગાએ હાથ | કેહિ બિધિ બિનતી બિસ્વ કી કરૌં બિસ્વ કે નાથ || ભગવલ્લીલાકી દુર્જ્ઞેયતા ઔર કરૈ અપરાધુ કોઉ ઔર પાવ ફલ ભોગુ | અતિ બિચિત્ર ભગવંત ગતિ કો જગ જાનૈ જોગુ || પ્રેમમેં પ્રપઞ્ચ બાધક હૈ પ્રેમ સરીર પ્રપંચ રુજ ઉપજી અધિક ઉપાધિ | તુલસી ભલી સુબૈદઈ બેગિ બાઁધિઐ બ્યાધિ || અભિમાન હી બન્ધનકા મૂલ હૈ હમ હમાર આચાર બડ઼્અ ભૂરિ ભાર ધરિ સીસ | હઠિ સઠ પરબસ પરત જિમિ કીર કોસ કૃમિ કીસ || જીવ ઔર દર્પણકે પ્રતિબિમ્બકી સમાનતા કેહિં મગ પ્રબિસતિ જાતિ કેહિં કહુ દરપનમેં છાહઁ | તુલસી જ્યોં જગ જીવ ગતિ કરિ જીવ કે નાહઁ || ભગવન્માયાકી દુર્જ્ઞેયતા સુખસાગર સુખ નીંદ બસ સપને સબ કરતાર | માયા માયાનાથ કી કો જગ જાનનિહાર || જીવકી તીન દશાએઁ જીવ સીવ સમ સુખ સયન સપનેં કછુ કરતૂતિ | જાગત દીન મલીન સોઇ બિકલ બિષાદ બિભૂતિ || સૃષ્ટિ સ્વપ્નવત હૈ સપનેં હોઇ ભિખારિ નૃપુ રંકુ નાકપતિ હોઇ | જાગેં લાભુ ન હાનિ કછુ તિમિ પ્રપંચ જિયઁ જોઇ || હમારી મૃત્યુ પ્રતિક્ષણ હો રહી હૈ તુલસી દેખત અનુભવત સુનત ન સમુઝત નીચ | ચપરિ ચપેટે દેત નિત કેસ ગહેં કર મીચ || કાલકી કરતૂત કરમ ખરી કર મોહ થલ અંક ચરાચર જાલ | હનત ગુનત ગનિ ગુનિ હનત જગત જ્યૌતિષી કાલ || ઇન્દ્રિયોંકી સાર્થકતા કહિબે કહઁ રસના રચી સુનિબે કહઁ કિયે કાન | ધરિબે કહઁ ચિત હિત સહિત પરમારથહિ સુજાન || સગુણકે બિના નિર્ગુણકા નિરૂપણ અસમ્ભવ હૈ ગ્યાન કહૈ અગ્યાન બિનુ તમ બિનુ કહૈ પ્રકાસ | નિરગુન કહૈ જો સગુન બિનુ સો ગુરુ તુલસીદાસ || નિર્ગુણકી અપેક્ષા સગુણ અધિક પ્રામાણિક હૈ અંક અગુન આખર સગુન સમુઝિઅ ઉભય પ્રકાર | ખોએઁ રાખેં આપુ ભલ તુલસી ચારુ બિચાર || વિષયાસક્તિકા નાશ હુએ બિના જ્ઞાન અધૂરા હૈ પરમારથ પહિચાનિ મતિ લસતિ બિષયઁ લપટાનિ | નિકસિ ચિતા તેં અધજરિત માનહુઁ સતી પરાનિ || વિષયાસક્ત સાધુકી અપેક્ષા વૈરાગ્યવાન ગૃહસ્થ અચ્છા હૈ સીસ ઉધારન કિન કહેઉ બરજિ રહે પ્રિય લોગ | ઘરહીં સતી કહાવતી જરતી નાહ બિયોગ || સાધુકે લિયે પૂર્ણ ત્યાગકી આવશ્યકતા ખરિયા ખરી કપૂર સબ ઉચિત ન પિય તિય ત્યાગ | કૈ ખરિયા મોહિ મેલિ કૈ બિમલ બિબેક બિરાગ || ભગવતપ્રેમમેં આસક્તિ બાધક હૈ, ગૃહસ્થાશ્રમ નહીં ઘર કીન્હેં ઘર જાત હૈ ઘર છાઁડ઼્એ ઘર જાઇ | તુલસી ઘર બન બીચહીં રામ પ્રેમ પુર છાઇ || સંતોષપૂર્વક ઘરમેં રહના ઉત્તમ હૈ દિએઁ પીઠિ પાછેં લગૈ સનમુખ હોત પરાઇ | તુલસી સંપતિ છાઁહ જ્યોં લખિ દિન બૈઠિ ગઁવાઇ || વિષયોં કી આશા હી દુઃખ કા મૂલ હૈ તુલસી અદ્ભૂત દેવતા આસા દેવી નામ | સેએઁ સોક સમર્પઈ બિમુખ ભએઁ અભિરામ || મોહ-મહિમા સોઈ સેંવર તેઇ સુવા સેવત સદા બસંત | તુલસી મહિમા મોહ કી સુનત સરાહત સંત || બિષય-સુખકી હેયતા કરત ન સમુઝત ઝૂઠ ગુન સુનત હોત મતિ રંક | પારદ પ્રગટ પ્રપંચમય સિદ્ધિઉ નાઉઁ કલંક || લોભકી પ્રબલતા ગ્યાની તાપસ સૂર કબિ કોબિદ ગુન આગાર | કેહિ કૈ લોભ બિડંબના કીન્હિ ન એહિં સંસાર || ધન ઔર ઐશ્વર્યકે મદ તથા કામકી વ્યાપકતા શ્રીમદ બક્ર ન કીન્હ કેહિ પ્રભુતા બધિર ન કાહિ | મૃગલોચનિ કે નૈન સર કો અસ લાગ ન જાહિ || માયાકી ફૌજ બ્યાપિ રહેઉ સંસાર મહુઁ માયા કટક પ્રચંડ | સેનાપતિ કામાદિ ભટ દંભ કપટ પાષંડ || કામ,ક્રોધ,લોભકી પ્રબલતા તાત તીનિ અતિ પ્રબલ ખલ કામ ક્રોધ અરુ લોભ | મુનિ બિગ્યાન ધામ મન કરહિં નિમિષ મહુઁ છોભ || કામ,ક્રોધ,લોભકે સહાયક લોભ કેં ઇચ્છા દંભ બલ કામ કે કેવલ નારિ | ક્રોધ કે પરુષ બચન બલ મુનિબર કહહિં બિચારિ || મોહકી સેના કામ ક્રોધ લોભાદિ મદ પ્રબલ મોહ કૈ ધારિ | તિન્હ મહઁ અતિ દારુન દુખદ માયારુપી નારિ || અગ્નિ,સમુદ્ર,પ્રબલ સ્ત્રી ઔર કાલકી સમાનતા કાહ ન પાવક જારિ સક કા ન સમુદ્ર સમાઇ | કા ન કરૈ અબલા પ્રબલ કેહિ જગ કાલુ ન ખાઇ || સ્ત્રી ઝગડ઼્એ ઔર મૃત્યુકી જડ઼્અ હૈ જનમપત્રિકા બરતિ કૈ દેખહુ મનહિં બિચારિ | દારુન બૈરી મીચુ કે બીચ બિરાજતિ નારિ || ઉદ્બોધન દીપસિખા સમ જુબતિ તન મન જનિ હોસિ પતંગ | ભજહિ રામ તજિ કામ મદ કરહિ સદા સતસંગ || ગૃહાસક્તિ શ્રીરઘુનાથજીકે સ્વરૂપકે જ્ઞાનમેં બાધક હૈ કામ ક્રોધ મદ લોભ રત ગૃહાસક્ત દુખરૂપ | તે કિમિ જાનહિં રઘુપતિહિ મૂઢ઼્અ પરે ભવ કૂપ || કામ-ક્રોધાદિ એક-એક અનર્થકારક હૈ ફિર સબકી તો બાત હી ક્યા હૈ ગ્રહ ગ્રહીત પુનિ બાત બસ તેહિ પુનિ બીછી માર | તેહિ પિઆઇઅ બારુની કહહુ કાહ ઉપચાર || કિસકે મનકો શાન્તિ નહીં મિલતી ? તાહિ કિ સંપતિ સગુન સુભ સપનેહુઁ મન બિશ્રામ | ભૂત દ્રોહ રત મોહબસ રામ બિમુખ રતિ કામ || જ્ઞાનમાર્ગકી કઠિનતા કહત કઠિન સમુઝત કઠિન સાધત કઠિન બિબેક | હોઇ ઘુનાચ્છર ન્યાય જૌં પુનિ પ્રત્યૂહ અનેક || ભગવદ્ભજનકે અતિરિક્ત ઔર સબ પ્રયત્ન વ્યર્થ હૈ ખલ પ્રબોધ જગ સોધ મન કો નિરોધ કુલ સોધ | કરહિં તે ફોટક પચિ મરહિં સપનેહુઁ સુખ ન સુબોધ || સંતોષકી મહિમા સોરઠા કોઉ બિશ્રામ કિ પાવ તાત સહજ સંતોષ બિનુ | ચલૈ કિ જલ બિનુ નાવ કોટિ જતન પચિ પચિ મરિઅ || માયાકી પ્રબલતા ઔર ઉસકે તરનેકા ઉપાય સુર નર મુનિ કોઉ નાહિં જેહિ ન મોહ માયા પ્રબલ | અસ બિચારિ મન માહિં ભજિઅ મહામાયા પતિહિ || ગોસ્વામીજીકી અનન્યતા દોહા એક ભરોસો એક બલ એક આસ બિસ્વાસ | એક રામ ઘન સ્યામ હિત ચાતક તુલસીદાસ || પ્રેમકી અનન્યતાકે લિયે ચાતકકા ઉદાહરણ જૌં ઘન બરષૈ સમય સિર જૌં ભરિ જનમ ઉદાસ | તુલસી યા ચિત ચાતકહિ તઊ તિહારી આસ || ચાતક તુલસી કે મતેં સ્વાતિહુઁ પિઐ ન પાનિ | પ્રેમ તૃષા બાઢ઼્અતિ ભલી ઘટેં ઘટૈગી આનિ || રટત રટત રસના લટી તૃષા સૂખિ ગે અંગ | તુલસી ચાતક પ્રેમ કો નિત નૂતન રુચિ રંગ || ચઢ઼્અત ન ચાતક ચિત કબહુઁ પ્રિય પયોદ કે દોષ | તુલસી પ્રેમ પયોધિ કી તાતે નાપ ન જોખ || બરષિ પરુષ પાહન પયદ પંખ કરૌ ટુક ટૂક | તુલસી પરી ન ચાહિઐ ચતુર ચાતકહિ ચૂક || ઉપલ બરસિ ગરજત તરજિ ડારત કુલિસ કઠોર | ચિતવ કિ ચાતક મેઘ તજિ કબહુઁ દૂસરી ઓર || પબિ પાહન દામિનિ ગરજ ઝરિ ઝકોર ખરિ ખીઝિ | રોષ ન પ્રીતમ દોષ લખિ તુલસી રાગહિ રીઝિ || માન રાખિબો માઁગિબો પિય સોં નિત નવ નેહુ | તુલસી તીનિઉ તબ ફબૈં જૌ ચાતક મત લેહુ || તુલસી ચાતક હી ફબૈ માન રાખિબો પ્રેમ | બક્ર બુંદ લખિ સ્વાતિહૂ નિદરિ નિબાહત નેમ || તુલસી ચાતક માઁગનો એક એક ઘન દાનિ | દેત જો ભૂ ભાજન ભરત લેત જો ઘૂઁટક પાનિ || તીનિ લોક તિહુઁ કાલ જસ ચાતક હી કે માથ | તુલસી જાસુ ન દીનતા સુની દૂસરે નાથ || પ્રીતિ પપીહા પયદ કી પ્રગટ નઈ પહિચાનિ | જાચક જગત કનાઉડ઼્ઓ કિયો કનૌડ઼્આ દાનિ || નહિં જાચત નહિં સંગ્રહી સીસ નાઇ નહિં લેઇ | ઐસે માની માગનેહિ કો બારિદ બિન દેઇ || કો કો ન જ્યાયો જગત મેં જીવન દાયક દાનિ | ભયો કનૌડ઼્ઓ જાચકહિ પયદ પ્રેમ પહિચાનિ || સાધન સાઁસતિ સબ સહત સબહિ સુખદ ફલ લાહુ | તુલસી ચાતક જલદ કી રીઝિ બૂઝિ બુધ કાહુ || ચાતક જીવન દાયકહિ જીવન સમયઁ સુરીતિ | તુલસી અલખ ન લખિ પરૈ ચાતક પ્રીતિ પ્રતીતિ || જીવ ચરાચર જહઁ લગે હૈ સબ કો હિત મેહ | તુલસી ચાતક મન બસ્યો ઘન સોં સહજ સનેહ || ડોલત બિપુલ બિહંગ બન પિઅત પોખરનિ બારિ | સુજસ ધવલ ચાતક નવલ તુહી ભુવન દસ ચારિ || મુખ મીઠે માનસ મલિન કોકિલ મોર ચકોર | સુજસ ધવલ ચાતક નવલ રહ્યો ભુવન ભરિ તોર || બાસ બેસ બોલનિ ચલનિ માનસ મંજુ મરાલ | તુલસી ચાતક પ્રેમ કી કીરતિ બિસદ બિસાલ || પ્રેમ ન પરખિઅ પરુષપન પયદ સિખાવન એહ | જગ કહ ચાતક પાતકી ઊસર બરસૈ મેહ || હોઇ ન ચાતક પાતકી જીવન દાનિ ન મૂઢ઼્અ | તુલસી ગતિ પ્રહલાદ કી સમુઝિ પ્રેમ પથ ગૂઢ઼્અ || ગરજ આપની સબન કો ગરજ કરત ઉર આનિ | તુલસી ચાતક ચતુર ભો જાચક જાનિ સુદાનિ || ચરગ ચંગુ ગત ચાતકહિ નેમ પ્રેમ કી પીર | તુલસી પરબસ હાડ઼્અ પર પરિહૈં પુહુમી નીર || બધ્યો બધિક પર્યો પુન્ય જલ ઉલટિ ઉઠાઈ ચોંચ | તુલસી ચાતક પ્રેમપટ મરતહુઁ લગી ન ખોંચ || અંડ ફોરિ કિયો ચેટુવા તુષ પર્યો નીર નિહારિ | ગહિ ચંગુલ ચાતક ચતુર ડાર્યો બાહિર બારિ || તુલસી ચાતક દેત સિખ સુતહિ બારહીં બાર | તાત ન તર્પન કીજિઐ બિના બારિધર ધાર || સોરઠા જિઅત ન નાઈ નારિ ચાતક ઘન તજિ દૂસરહિ | સુરસરિહૂ કો બારિ મરત ન માઁગેઉ અરધ જલ || સુનુ રે તુલસીદાસ પ્યાસ પપીહહિ પ્રેમ કી | પરિહરિ ચારિઉ માસ જૌ અઁચવૈ જલ સ્વાતિ કો || જાચૈ બારહ માસ પિઐ પપીહા સ્વાતિ જલ | જાન્યો તુલસીદાસ જોગવત નેહી નેહ મન || દોહા તુલસીં કે મત ચાતકહિ કેવલ પ્રેમ પિઆસ | પિઅત સ્વાતિ જલ જાન જગ જાઁચત બારહ માસ || આલબાલ મુકુતાહલનિ હિય સનેહ તરુ મૂલ | હોઇ હેતુ ચિત ચાતકહિ સ્વાતિ સલિલુ અનુકૂલ || ઉષ્ન કાલ અરુ દેહ ખિન મન પંથી તન ઊખ | ચાતક બતિયાઁ ન રુચીં અન જલ સીંચે રૂખ || અન જલ સીંચે રૂખ કી છાયા તેં બરુ ઘામ | તુલસી ચાતક બહુત હૈં યહ પ્રબીન કો કામ || એક અંગ જો સનેહતા નિસિ દિન ચાતક નેહ | તુલસી જાસોં હિત લગૈ વહિ અહાર વહિ દેહ || એકાઙ્ગી અનુરાગકે અન્ય ઉદાહરણ બિબિ રસના તનુ સ્યામ હૈ બંક ચલનિ બિષ ખાનિ | તુલસી જસ શ્રવનનિ સુન્યો સીસ સમરપ્યો આનિ || મૃગકા ઉદાહરણ આપુ બ્યાધ કો રૂપ ધરિ કુહૌ કુરંગહિ રાગ | તુલસી જો મૃગ મન મુરૈ પરૈ પ્રેમ પટ દાગ || સર્પકા ઉદાહરણ તુલસી મનિ નિજ દુતિ ફનિહિ બ્યાધિહિ દેઉ દિખાઇ | બિછુરત હોઇ નબ આઁધરો તાતે પ્રેમ ન જાઇ || કમલકા ઉદાહરણ જરત તુહિન લખિ બનજ બન રબિ દૈ પીઠિ પરાઉ | ઉદય બિકસ અથવત સકુચ મિટૈ ન સહજ સુભાઉ || મછલીકા ઉદાહરણ દેઉ આપનેં હાથ જલ મીનહિ માહુર ઘોરિ | તુલસી જિઐ જો બારિ બિનુ તૌ તુ દેહિ કબિ ખોરિ || મકર ઉરગ દાદુર કમઠ જલ જીવન જલ ગેહ | તુલસી એકૈ મીન કો હૈ સાઁચિલો સનેહ || મયૂરશિખા બૂટીકા ઉદાહરણ તુલસી મિટે ન મરિ મિટેહુઁ સાઁચો સહજ સનેહ | મોરસિખા બિનુ મૂરિહૂઁ પલુહત ગરજત મેહ || સુલભ પ્રીતિ પ્રીતમ સબૈ કહત કરત સબ કોઇ | તુલસી મીન પુનીત તે ત્રિભુવન બડ઼્ઓ ન કોઇ || અનન્યતાકી મહિમા તુલસી જપ તપ નેમ બ્રત સબ સબહીં તેં હોઇ | લહૈ બડ઼્આઈ દેવતા ઇષ્ટદેવ જબ હોઇ || ગાઢ઼્એ દિનકા મિત્ર હી મિત્ર હૈ કુદિન હિતૂ સો હિત સુદિન હિત અનહિત કિન હોઇ | સસિ છબિ હર રબિ સદન તઉ મિત્ર કહત સબ કોઇ || બરાબરીકા સ્નેહ દુઃખદાયક હોતા હૈ કૈ લઘુકૈ બડ઼્અ મીત ભલ સમ સનેહ દુખ સોઇ | તુલસી જ્યોં ઘૃત મધુ સરિસ મિલેં મહાબિષ હોઇ || મિત્રતામેં છલ બાધક હૈ માન્ય મીત સોં સુખ ચહૈં સો ન છુઐ છલ છાહઁ | સસિ ત્રિસંકુ કૈકેઇ ગતિ લખિ તુલસી મન માહઁ || કહિઅ કઠિન કૃત કોમલહુઁ હિત હઠિ હોઇ સહાઇ | પલક પાનિ પર ઓડ઼્ઇઅત સમુઝિ કુઘાઇ સુઘાઇ || વૈર ઔર પ્રેમ અંધે હોતે હૈ તુલસી બૈર સનેહ દોઉ રહિત બિલોચન ચારિ | સુરા સેવરા આદરહિં નિંદહિં સુરસરિ બારિ || દાની ઔર યાચકકા સ્વભાવ રુચૈ માગનેહિ માગિબો તુલસી દાનિહિ દાનુ | આલસ અનખ ન આચરજ પ્રેમ પિહાની જાનુ || પ્રેમ ઔર વૈર હી અનુકુલતા ઔર પ્રતિકૂલતામેં હેતુ હૈં અમિઅ ગારિ ગારેઉ ગરલ ગારિ કીન્હ કરતાર | પ્રેમ બૈર કી જનનિ જુગ જાનહિં બુધ ન ગવાઁર || સ્મરણ ઔર પ્રિય ભાષણ હી પ્રેમકી નિશાની હૈ સદા ન જે સુમિરત રહહિં મિલિ ન કહહિં પ્રિય બૈન | તે પૈ તિન્હ કે જાહિં ઘર જિન્હ કે હિએઁ ન નૈન || સ્વાર્થ હી અચ્છાઈ\-બુરાઈકા માનદણ્ડ હૈં હિત પુનીત સબ સ્વારથહિં અરિ અસુદ્ધ બિનુ ચાડ઼્અ | નિજ મુખ માનિક સમ દસન ભૂમિ પરે તે હાડ઼્અ || સંસારમેં પ્રેમમાર્ગકે અધિકારી બિરલે હી હૈં માખી કાક ઉલૂક બક દાદુર સે ભએ લોગ | ભલે તે સુક પિક મોરસે કોઉ ન પ્રેમ પથ જોગ || કલિયુગમેં કપટકી પ્રધાનતા હૃદયઁ કપટ બર બેષ ધરિ બચન કહહિં ગઢ઼્ઇ છોલિ | અબ કે લોગ મયૂર જ્યોં ક્યોં મિલિએ મન ખોલિ || કપટ અન્તતક નહીં નિભતા ચરન ચોંચ લોચન રઁગૌ ચલૌ મરાલી ચાલ | છીર નીર બિબરન સમય બક ઉઘરત તેહિ કાલ || કુટિલ મનુષ્ય અપની કુટિલતાકો નહીં છોડ઼્અ સકતા મિલૈ જો સરલહિ સરલ હ્વૈ કુટિલ ન સહજ બિહાઇ | સો સહેતુ જ્યોં બક્ર ગતિ બ્યાલ ન બિલહિં સમાઇ || કૃસધન સખહિ ન દેબ દુખ મુએહુઁ ન માગબ નીચ | તુલસી સજ્જન કી રહનિ પાવકલ પાની બીચ || સંગ સરલ કુટિલહિ ભએઁ હરિ હર કરહિં નિબાહુ | ગ્રહ ગનતી ગનિ ચતુર બિધિ કિયો ઉદર બિનુ રાહુ || સ્વભાવકી પ્રધાનતા નીચ નિચાઈ નહિં તજઇ સજ્જનહૂ કેં સંગ | તુલસી ચંદન બિટપ બસિ બિનુ બિષ ભએ ન ભુઅંગ || ભલો ભલાઇહિ પૈ લહઇ લહઇ નિચાઇહિ નીચુ | સુધા સરાહિઅ અમરતાઁ ગરલ સરાહિઅ મીચુ || મિથ્યા માહુર સજ્જનહિ ખલહિ ગરલ સમ સાઁચ | તુલસી છુઅત પરાઇ જ્યોં પારદ પાવક આઁચ || સત્સંગ ઔર અસત્સંગકા પરિણામગત ભેદ સંત સંગ અપબર્ગ કર કામી ભવ કર પંથ | કહહિ સંત કબિ કોબિદ શ્રુતિ પુરાન સદગ્રંથ || સુકૃત ન સુકૃતી પરિહરઇ કપટ ન કપટી નીચ | મરત સિખાવન દેઇ ચલે ગીધરાજ મારીચ || સજ્જન ઔર દુર્જનકા ભેદ સુજન સુતરુ બન ઊખ સમ ખલ ટંકિકા રુખાન | પરહિત અનહિત લાગિ સબ સાઁસતિ સહર સમાન || પિઅહિ સુમન રસ અલિલ બિટપ કાટિ કોલ ફલ ખાત | તુલસી તરુજીવી જુગલ સુમતિ કુમતિ કી બાત || અવસરકી પ્રધાનતા અવસર કૌડ઼્ઈ જો ચુકૈ બહુરિ દિએઁ કા લાખ | દુઇજ ન ચંદા દેખિઐ ઉદૌ કહા ભરિ પાખ || ભલાઈ કરના બિરલે હી જાનતે હૈં ગ્યાન અનભલે કો સબહિ ભલે ભલેહૂ કાઉ | સીંગ સૂઁડ઼્અ રદ લૂમ નખ કરત જીવ જડ઼્અ ઘાઉ || સંસારમેં હિત કરનેવાલે કમ હૈ તુલસી જગ જીવન અહિત કતહુઁ કોઉ હિત જાનિ | સોષક ભાનુ કૃસાનુ મહિ પવન એક ઘન દાનિ || સુનિઅ સુધા દેખિઅહિં ગરલ સબ કરતૂતિ કરાલ | જહઁ તહઁ કાક ઉલૂક બક માનસ સકૃત મરાલ || જલચર થલચર ગગનચર દેવ દનુજ નર નાગ | ઉત્તમ મધ્યમ અધમ ખલ દસ ગુન બઢ઼્અત બિભાગ || બલિ મિસ દેખે દેવતા કર મિસ માનવ દેવ | મુએ માર સુબિચાર હત સ્વારથ સાધન એવ || સુજન કહત ભલ પોચ પથ પાપિ ન પરખઇ ભેદ | કરમનાસ સુરસરિત મિસ બિધિ નિષેધ બદ બેદ || વસ્તુહી પ્રધાન હૈ, આધાર નહીં મનિ ભાજન મધુ પારઈ પૂરન અમી નિહારિ | કા છાઁડ઼્ઇઅ કા સંગ્રહિઅ કહહુ બિબેક બિચારિ || પ્રીતિ ઔર વૈરકી તીન શ્રેણિયાઁ ઉત્તમ મધ્યમ નીચ ગતિ પાહન સિકતા પાનિ | પ્રીતિ પરિચ્છા તિહુન કી બૈર બિતિક્રમ જાનિ || જિસે સજ્જન ગ્રહણ કરતે હૈ,ઉસે દુર્જન ત્યાગ દેતે હૈં પુન્ય પ્રીતિ પતિ પ્રાપતિઉ પરમારથ પથ પાઁચ | લહહિં સુજન પરિહરહિં ખલ સુનહુ સિખાવન સાઁચ || પ્રકૃતિકે અનુસાર વ્યવહારકા ભેદ ભી આવશ્યક હૈં નીચ નિરાદરહીં સુખદ આદર સુખદ બિસાલ | કદરી બદરી બિટપ ગતિ પેખહુ પનસ રસાલ || અપના આચરણ સભી કો અચ્છા લગતા હૈ તુલસી અપનો આચરન ભલો ન લાગત કાસુ | તેહિ ન બસાત જો ખાત નિત લહસુનહૂ કો બાસુ || ભાગ્યવાન કૌન હૈ ? બુધ સો બિબેકી બિમલમતિ જિન્હ કે રોષ ન રાગ | સુહૃદ સરાહત સાધુ જેહિ તુલસી તાકો ભાગ || સાધુજન કિસકી સરાહના કરતે હૈ આપુ આપુ કહઁ સબ ભલો અપને કહઁ કોઇ કોઇ | તુલસી સબ કહઁ જો ભલો સુજન સરાહિઅ સોઇ || સંગકી મહિમા તુલસી ભલો સુસંગ તેં પોચ કુસંગતિ સોઇ | નાઉ કિંનરી તીર અસિ લોહ બિલોકહુ લોઇ || ગુરુ સંગતિ ગુરુ હોઇ સો લઘુ સંગતિ લઘુ નામ | ચાર પદારથ મેં ગનૈ નરક દ્વારહૂ કામ || તુલસી ગુરુ લઘુતા લહત લઘુ સંગતિ પરિનામ | દેવી દેવ પુકારિઅત નીચ નારિ નર નામ || તુલસી કિએઁ કુસંગ થિતિ હોહિં દાહિને બામ | કહિ સુનિ સકુચિઅ સૂમ ખલ ગત હરિ સંકર નામ || બસિ કુસંગ ચહ સુજનતા તાકી આસ નિરાસ | તીરથહૂ કો નામ ભો ગયા મગહ કે પાસ || રામ કૃપાઁ તુલસી સુલભ ગંગ સુસંગ સમાન | જો જલ પરૈ જો જન મિલૈ કીજૈ આપુ સમાન || ગ્રહ ભેષજ જલ પવન પટ પાઇ કુજોગ સુજોગ | હોહિં કુબસ્તુ સુબસ્તુ જલ લખહિં સુલચ્છન લોગ || જનમ જોગ મેં જાનિઅત જગ બિચિત્ર ગતિ દેખિ | તુલસી આખર અંક રસ રંગ બિભેદ બિસેષિ || આખર જોરિ બિચાર કરુ સુમતિ અંક લિખિ લેખુ | જોગ કુજોગ સુજોગ મય જગ ગતિ સમુઝિ બિસેષુ || માર્ગ-ભેદસે ફલ-ભેદ કરુ બિચાર ચલુ સુપથ ભલ આદિ મધ્ય પરિનામ | ઉલટિ જપેં ’જારા મરા’ સૂધેં’રાજા રામ’ || ભલેકે ભલા હી હો, યહ નિયમ નહીં હૈ હોઇ ભલે કે અનભલો હોઇ દાનિ કે સૂમ | હોઇ કપૂત સપૂત કેં જ્યોં પાવક મેં ધૂમ || વિવેકકી આવશ્યકતા જડ઼્અ ચેતન ગુન દોષ મય બિસ્વ કીન્હ કરતાર | સંત હંક ગુન ગહહિં પય પરિહરિ બારિ બિકાર || સોરઠા પાટ કીટ તેં હોઇ તેહિ તેં પાટંબર રુચિર | કૃમિ પાલઇ સબુ કોઇ પરમ અપાવન પ્રાન સમ || દોહા જો જો જેહિં જેહિં રલ મગન તહઁ સો મુદિત મન માનિ | રસગુન દોષ બિચારિબો રસિક રીતિ પહિચાનિ || સમ પ્રકાસ તમ પાખ દુહુઁ નામ ભેદ બિધિ કીન્હ | સસિ સોષક પોષક સમુઝિ જગ જસ અપજસ દીન્હ || કભી\-કભી ભલેકો બુરાઈ ભી મિલ જાતી હૈ લોક બેદહૂ લૌં દગો નામ ભલે કો પોચ | ધર્મરાજ જમ ગાજ પબિ કહત સકોચ ન સોચ || સજ્જન ઔર દુર્જનકી પરીક્ષાકે ભિન્ન\-ભિન્ન પ્રકાર બિરુચિ પરખિઐ સુજન જન રાખિ પરખિઐ મંદ | બડ઼્અવાનલ સોષત ઉદધિ હરષ બઢ઼્આવત ચંદ || નીચ પુરુષકી નીચતા પ્રભુ સનમુખ ભએઁ નીચ નર હોત નિપટ બિકરાલ | રબિરુખ લખિ દરપન ફટિક ઉગિલત જ્વાલાજાલ || સજ્જનકી સજ્જનતા પ્રભુ સમીપ ગત સુજન જન હોત સુખદ સુબિચાર | લવન જલધિ જીવન જલદ બરષત સુધા સુબારિ || નીચ નિરાવહિં નિરસ તરુ તુલસી સીંચહિં ઊખ | પોષત પયદ સમાન સબ બિષ પિયૂષ કે રૂખ || બરષિ બિસ્વ હરષિત કરત હરત તાપ અઘ પ્યાસ | તુલસી દોષ ન જલદ કો જો જલ જરૈ જવાસ || અમર દાનિ જાચક મરહિં મરિ મરિ ફિરિ ફિરિ લેહિં | તુલસી જાચક પાતકી દાતહિ દૂષન દેહિં || નીચનિન્દા લખિ ગયંદ લૈ ચલત ભજિ સ્વાન સુખાનો હાડ઼્અ | ગજ ગુન મોલ અહાર બલ મહિમા જાન કિ રાડ઼્અ || સજ્જનમહિમા કૈ નિદરહુઁ કૈ આદરહુઁ સિંઘહિ સ્વાન સિઆર | હરષ બિષાદ ન કેસરિહિ કુંજર ગંજનિહાર || દુર્જનોકા સ્વભાવ ઠાઢ઼્ઓ દ્વાર ન દૈ સકૈં તુલસી જે નર નીચ | નિંદહિ બલિલ હરિચંદ કો કા કિયો કરન દધીચ || નીચકી નિન્દાસે ઉત્તમ પુરુષોંકા કુછ નહીં ઘટતા ઈસ સીસ બિલસત બિમલ તુલસી તરલ તરંગ | સ્વાન સરાવગ કે કહેં લઘુતા લહૈ ન ગંગ || તુલસી દેવલ દેવ કો લાગે લાખ કરોરિ | કાક અભાગેં હગિ ભર્યો મહિમા ભઈ કિ થોરિ || ગુણોંકા હી મૂલ્ય હૈ,દૂસરોંકે આદર\-અનાદરકા નહીં નિજ ગુન ઘટત ન નાગ નગ પરખિ પરિહરત કોલ | તુલસી પ્રભુ ભૂષન કિએ ગુંજા બઢ઼્એ ન મોલ || શ્રેષ્ઠ પુરુષોંકી મહિમાકો કોઈ નહીં પા સકતા રાકાપતિ ષોડ઼્અસ ઉઅહિં તારા ગન સમુદાઇ | સકલ ગિરિન્હ દવ લાઇઅ બિનુ રબિ રાતિ ન જાઇ || દુષ્ટ પુરુષોંદ્વારા કી હુઈ નિન્દા\-સ્તુતિકા કોઈ મૂલ્ય નહીં હૈ ભલો કહહિં બિનુ જાનેહૂઁ બિનુ જાનેં અપબાદ | તે નર ગાદુર જાનિ જિયઁ કરિય ન હરષ બિષાદ || ડાહ કરનેવાલોંકા કભી કલ્યાણ નહીં હોતા પર સુખ સંપતિ દેખિ સુનિ જરહિં જે જડ઼્અ બિનુ આગિ | તુલસી તિન કે ભાગતે ચલૈ ભલાઈ ભાગિ || દૂસરોંકી નિન્દા કરનેવાલોંકા મુહઁ કાલા હોતા હૈ તુલસી જે કીરતિ ચહહિં પર કી કીરતિ ખોઇ | તિનકે મુહઁ મસિ લાગિહૈં મિટહિ ન મરિહૈ ધોઇ || મિથ્યા અભિમાનકા દુષ્પરિણામ તન ગુન ધન મહિમા ધરમ તેહિ બિનુ જેહિ અભિમાન | તુલસી જિઅત બિડંબના પરિનામહુ ગત જાન || નીચા બનકર રહના હી શ્રેષ્ઠ હૈ સાસુ સસુર ગુરુ માતુ પિતુ પ્રભુ ભયો ચહૈ સબ કોઇ | હોની દૂજી ઓર કો સુજન સરાહિઅ સોઇ || સજ્જન સ્વાભાવિક હી પૂજનીય હોતે હૈ સઠ સહિ સાઁસતિ પતિ લહત સુજન કલેસ ન કાયઁ | ગઢ઼્ઇ ગુઢ઼્ઇ પાહન પૂજિઐ ગંડકિ સિલા સુભાયઁ || ભૂપ-દરબારકી નિન્દા બડ઼્એ બિબુધ દરબાર તેં ભૂમિ ભૂપ દરબાર | જાપક પૂજત પેખિઅત સહત નિરાદર ભાર || છલ-કપટ સર્વત્ર વર્જિત હૈ બિનુ પ્રપંચ છલ ભીખ ભલિ લહિઅ ન દિએઁ કલેસ | બાવન બલિ સોં છલ કિયો દિયો ઉચિત ઉપદેસ || ભલો ભલે સોં છલ કિએઁ જનમ કનૌડ઼્ઓ હોઇ | શ્રીપતિ સિર તુલસી લસતિ બલિ બાવન ગતિ સોઇ || બિબુધ કાજ બાવન બલિહિ છલો ભલો જિય જાનિ | પ્રભુતા તજિ બસ ભે તદપિ મન કી ગઇ ન ગલાનિ || જગત મેં સબ સીધોંકો તંગ કરતે હૈ સરલ બક્ર ગતિ પંચ ગ્રહ ચપરિ ન ચિતવત કાહુ | તુલસી સૂધે સૂર સસિ સમય બિડંબિત રાહુ || દુષ્ટ\-નિન્દા ખલ ઉપકાર બિકાર ફલ તુલસી જાન જહાન | મેઢુક મર્કટ બનિક બક્ર કથા સત્ય ઉપખાન || તુલસી ખલ બાની મધુર સુનિ સમુઝિઅ હિયઁ હેરિ | રામ રાજ બાધક ભઈ મૂઢ઼્અ મંથરા ચેરિ || જોંક સૂધિ મન કુટિલ ગતિ ખલ બિપરીત બિચારુ | અનહિત સોનિત સોષ સો સો હિત સોષનિહારુ || નીચ ગુડ઼્ઇ જ્યોં જાનિબો સુનિ લખિ તુલસીદાસ | ઢીલિ દિએઁ ગિરિ પરત મહિ ખૈંચત ચઢ઼્અત અકાસ || ભરદર બરસત કોસ સત બચૈ જે બૂઁદ બરાઇ | તુલસી તેઉ ખલ બચન કર હએ ગએ ન પરાઇ || પેરત કોલ્હૂ મેલિ તિલ તિલી સનેહી જાનિ | દેખિ પ્રીતિ કી રીતિ યહ અબ દેખિબી રિસાનિ || સહબાસી કાચો ગિલહિં પુરજન પાક પ્રબીન | કાલછેપ કેહિ મિલિ કરહિં તુલસી ખગ મૃગ મીન || જાસુ ભરોસેં સોઇઐ રાખિ ગોદ મેં સીસ | તુલસી તાસુ કુચાલ તેં રખવારો જગદીસ || માર ખોજ લૈ સૌંહ કરિ કરિ મત લાજ ન ત્રાસ | મુએ નીચ તે મીચ બિનુ જે ઇન કેં બિસ્વાસ || પરદ્રોહી પરદાર રત પરધન પર અપબાદ | તે નર પાવઁર પાપમય દેહ ધરેં મનુજાદ || કપટીકો પહચાનના બડ઼્આ કઠિન હૈ બચન બેષ ક્યોં જાનિએ મન મલીન નર નારિ | સૂપનખા મૃગ પૂતના દસમુખ પ્રમુખ બિચારિ || કપટી સે સદા ડરના ચાહિયે હઁસનિ મિલનિ બોલનિ મધુર કટુ કરતબ મન માઁહ | છુવત જો સકુચઇ સુમતિ સો તુલસી તિન્હ કિ છાહઁ || કપટ હી દુષ્ટતાકા સ્વરૂપ હૈ કપટ સાર સૂચી સહસ બાઁધિ બચન પરબાસ | કિયો દુરાઉ ચહૌ ચાતુરીં સો સઠ તુલસીદાસ || કપટી કભી સુખ નહીં પાતા બચન બિચાર અચાર તન મન કરતબ છલ છૂતિ | તુલસી ક્યોં સુખ પાઇઐ અંતરજામિહિ ધૂતિ || સારદૂલ કો સ્વાઁગ કરિ કૂકર કી કરતૂતિ | તુલસી તાપર ચાહિઐ કીરતિ બિજય બિભૂતિ || પાપ હી દુઃખકા મૂલ હૈ બડ઼્એ પાપ બાઢ઼્એ કિએ છોટે કિએ લજાત | તુલસી તા પર સુખ ચહત બિધિ સોં બહુત રિસાત || અવિવેક હી દુઃખકા મૂલ હૈ દેસ કાલ કરતા કરમ બચન બિચાર બિહીન | તે સુરતરુ તર દારિદી સુરસરિ તીર મલીન || સાહસ હી કૈ કોપ બસ કિએઁ કઠિન પરિપાક | સઠ સંકટ ભાજન ભએ હઠિ કુજાતિ કપિ કાક || રાજ કરત બિનુ કાજહીં કરહિં કુચાલિ કુસાજિ | તુલસી તે દસકંધ જ્યોં જઇહૈં સહિત સમાજ || રાજ કરત બિનુ કાજહીં ઠટહિં જે કૂર કુઠાટ | તુલસી તે કુરુરાજ જ્યોં જઇહૈ બારહ બાટ || વિપરીત બુદ્ધિ બિનાશકા લક્ષણ હૈ સભા સુયોધન કી સકુનિ સુમતિ સરાહન જોગ | દ્રોન બિદુર ભીષમ હરિહિ કહહિં પ્રપંચી લોગ || પાંડુ સુઅન કી સદસિ તે નીકો રિપુ હિત જાનિ | હરિ હર સમ સબ માનિઅત મોહ ગ્યાન કી બાનિ || હિત પર બઢ઼્અઇ બિરોધ જબ અનહિત પર અનુરાગ | રામ બિમુખ બિધિ બામ ગતિ સગુન અઘાઇ અભાગ || સહજ સુહૃદ ગુર સ્વામિ સિખ જો ન કરઇ સિર માનિ | સો પછિતાઇ અઘાઇ ઉર અવસિ હોઇ હિત હાનિ || જોશમેં આકર અનધિકાર કાર્ય કરનેવાલા પછતાતા હૈ ભરુહાએ નટ ભાઁટ કે ચપરિ ચઢ઼્એ સંગ્રામ | કૈ વૈ ભાજે આઇહૈ કે બાઁધે પરિનામ || સમયપર કષ્ટ સહ લેના હિતકર હોતા હૈ લોક રીતિ ફૂટી સહહિં આઁજી સહઇ ન કોઇ | તુલસી જો આઁજી સહઇ સો આઁધરો ન હોઇ || ભગવાન સબકે રક્ષક હૈ ભાગેં ભલ ઓડ઼્એહુઁ ભલો ભલો ન ઘાલેં ઘાઉ | તુલસી સબ કે સીસ પર રખવારો રઘુરાઉ || લડ઼્અના સર્વથા ત્યાજ્ય હૈ સુમતિ બિચારહિં પરિહરહિં દલ સુમનહુઁ સંગ્રામ | સકુલ ગએ તનુ બિનુ ભએ સાખી જાદૌ કામ || ઊલહ ન જાનબ છોટ કરિ કલહ કઠિન પરિનામ | લગતિ અગિનિ લઘુ નીચ ગૃહ જરત ધનિક ધન ધામ || ક્ષમાકા મહત્વ છમા રોષ કે દોષ ગુન સુનિ મનુ માનહિં સીખ | અબિચલ શ્રીપતિ હરિ ભએ ભૂસુર લહૈ ન ભીખ || કૌરવ પાંડવ જાનિઐ ક્રોધ છમા કે સીમ | પાઁચહિ મારિ ન સૌ સકે સયૌ સઁઘારે ભીમ || ક્રોધકી અપેક્ષા પ્રેમકે દ્વારા વશ કરના હી જીત હૈ બોલ ન મોટે મારિઐ મોટી રોટી મારુ | જીતિ સહસ સમ હારિબો જીતેં હારિ નિહારુ || જો પરિ પાયઁ મનાઇએ તાસોં રૂઠિ બિચારિ | તુલસી તહાઁ ન જીતિઐ જહઁ જીતેહૂઁ હારિ || જૂઝે તે ભલ બૂઝિબો ભલી જીતિ તેં હાર | ડહકેં તેં ડહકાઇબો ભલો જો કરિઅ બિચાર || જા રિપુ સોં હારેહુઁ હઁસી જિતે પાપ પરિતાપુ | તાસોં રારિ નિવારિઐ સમયઁ સઁભારિઅ આપુ || જો મધુ મરૈ ન મારિઐ માહુર દેઇ સો કાઉ | જગ જિતિ હારે પરસુધર હારિ જિતે રઘુરાઉ || બૈર મૂલ હર હિત બચન પ્રેમ મૂલ ઉપકાર | દો હા સુભ સંદોહ સો તુલસી કિએઁ બિચાર || રોષ ન રસના ખોલિઐ બરુ ખોલિઅ તરવારિ | સુનત મધુર પરિનામ હિત બોલિઅ બચન બિચારિ || મધુર બચન કટુ બોલિબો બિનુ શ્રમ ભાગ અભાગ | કુહૂ કુહૂ કલકંઠ રવ કા કા કરરત કાગ || પેટ ન ફૂલત બિનુ કહેં કહત ન લાગઇ ઢેર | સુમતિ બિચારેં બોલિઐ સમુઝિ કુફેર સુફેર || વીતરાગ પુરુષોંકી શરણ હી જગત કે જંજાલસે બચનેકા ઉપાય હૈ છિદ્યો ન તરુનિ કટાચ્છ સર કરેઉ ન કઠિન સનેહુ | તુલસી તિન કી દેહ કો જગત કવચ કરિ લેહુ || શૂરવીર કરની કરતે હૈ,કહતે નહીં સૂર સમર કરની કરહિં કહિ ન જનાવહિં આપુ | બિદ્યમાન રન પાઇ રિપુ કાયર કથહિં પ્રતાપુ || અભિમાન કે બચન કહના અચ્છા નહીં બચન કહે અભિમાન કે પારથ પેખત સેતુ | પ્રભુ તિય લૂટત નીચ ભર જય ન મીચુ તેહિં હેતુ || દીનોંકી રક્ષા કરનેવાલા સદા બિજયી હોતા હૈ રામ લખન બિજઈ ભએ બનહુઁ ગરીબ નિવાજ | મુખર બાલિ રાવન ગએ ઘરહીં સહિત સમાજ || નીતિકા પાલન કરનેવાલેકે સભી સહાયક બન જાતે હૈં ખગ મૃગ મીત પુનીત કિય બનહુઁ રામ નયપાલ | કુમતિ બાલિ દસકંઠ ઘર સુહદ બંધુ કિયો કાલ || સરાહનેયોગ્ય કૌન હૈ લખઇ અઘાનો ભૂખ જ્યોં લખઇ જીતિમેં હારિ | તુલસી સુમતિ સરાહિઐ મગ પગ ધરઇ બિચારિ || અવસર ચૂક જાનેસે બડ઼્ઈ હાનિ હોતી હૈ લાભ સમય કો પાલિબો હાનિ સમય કી ચૂક | સદા બિચારહિં ચારુમતિ સુદિન કુદિન દિન દૂક || સમયકા મહત્વ સિંધુ તરન કપિ ગિરિ હરન કાજ સાઇઁ હિત દોઉ | તુલસી સમયહિં સબ બડ઼્ઓ બૂઝત કહુઁ કોઉ કોઉ || તુલસી મીઠી અમી તેં માગી મિલૈ જો મીચ | સુધા સુધાકર સમય બિનુ કાલલકૂટ તેં નીચ || વિપત્તિકાલકે મિત્ર કૌન હૈ ? તુલસી અસમય કે સખા ધીરજ ધરમ બિબેક | સાહિત સાહસ સત્યબ્રત રામ ભરોસો એક || સમરથ કોઉ ન રામ સોં તીય હરન અપરાધુ | સમયહિં સાધે કાજ સબ સમય સરાહહિં સાધુ || તુલસી તીરહુ કે ચલેં સમય પાઇબી થાહ | ધાઇજ ન જાઇ થહાઇબી સર સરિતા અવગાહ || હોનહારકી પ્રબલતા તુલસી જસિ ભવતબ્યતા તૈસી મિલઇ સહાઇ | આપુનુ આવઇ તાહિ પૈ તાહિ તહાઁ લૈ જાઇ || પરમાર્થપ્રાપ્તિકે ચાર ઉપાય કૈ જૂઝીબો કૈ બૂઝિબો દાન કિ કાય કલેસ | ચારિ ચારુ પરલોક પથ જથા જોગ ઉપદેસ || વિવેકકી આવશ્યકતા પાત પાત કો સીંચિબો ન કરુ સરગ તરુ હેત | કુટિલ કટુક ફર ફરૈગો તુલસી કરત અચેત || વિશ્વાસકી મહિમા ગઠિબઁધ તે પરતીતિ બડ઼્ઇ જેહિં સબકો સબ કાજ | કહબ થોર સમુઝબ બહુત ગાડ઼્એ બઢ઼્અત અનાજ || અપનો ઐપન નિજ હથા તિય પૂજહિં નિજ ભીતિ | ફરઇ સકલ મન કામના તુલસી પ્રીતિ પ્રતીતિ || બરષત કરષત આપુ જલ હરષત અરઘનિ ભાનુ | તુલસી ચાહત સાધુ સુર સબ સનેહ સનમાનુ || બારહ નક્ષત્ર વ્યાપારકે લિયે અચ્છે હૈં શ્રુતિ ગુન કર ગુન પુ જુગ મૃગ હર રેવતી સખાઉ | દેહિ લેહિ ધન ધરનિ ધરુ ગએહુઁ ન જાઇહિ કાઉ || ચૌદહ નક્ષત્રોંમેં હાથસે ગયા હુઆ ધન વાપસ નહીં મિલતા ઊગુન પૂગુન બિ અજ કૃ મ આ ભ અ મૂ ગુનુ સાથ | હરો ધરો ગાડ઼્ઓ દિયો ધન ફિરિ ચઢ઼્અઇ ન હાથ || કૌન\-સી તિથિયાઁ કબ હાનિકારક હોતી હૈં ? રબિ હર દિસિ ગુન રસ નયન મુનિ પ્રથમાદિક બાર | તિથિ સબ કાજ નસાવની હોઇ કુજોગ બિચાર || કૌન\-સા ચન્દ્રમા ઘાતક સમઝના ચાહિયે ? સસિ સર નવ દુઇ છ દસ ગુન મુનિ ફલ બસુ હર ભાનુ | મેષાદિક ક્રમ તેં ગનહિં ઘાત ચંદ્ર જિયઁ જાનુ || કિન\-કિન વસ્તુઓંકા દર્શન શુભ હૈ ? નકુલ સુદરસનુ દરસની છેમકરી ચક ચાષ | દસ દિસિ દેખત સગુન સુભ પૂજહિં મન અભિલાષ || સાત વસ્તુએઁ સદા મઙ્ગલકારી હૈં સુધા સાધુ સુરતરુ સુમન સુફલ સુહાવનિ બાત | તુલસી સીતાપતિ ભગતિ સગુન સુમંગલ સાત || શ્રીરઘુનાથજીકા સ્મરણ સારે મઙ્ગલોંકી જડ઼્અ હૈ ભરત સત્રુસૂદન લખન સહિત સુમિરિ રઘુનાથ | કરહુ કાજ સુભ સાજ સબ મિલિહિ સુમંગલ સાથ || યાત્રાકે સમયકા શુભ સ્મરણ રામ લખન કૌસિક સહિત સુમિરહુ કરહુ પયાન | લચ્છિ લાભ લૈ જગત જસુ મંગલ સગુન પ્રમાન || વેદકી અપાર મહિમા અતુલિત મહિમા બેદ કી તુલસી કિએઁ બિચાર | જો નિંદત નિંદિત ભયો બિદિત બુદ્ધ અવતાર || બુધ કિસાન સર બેદ નિજ મતેં ખેત સબ સીંચ | તુલસી કૃષિ લખિ જાનિબો ઉત્તમ મધ્યમ નીચ || ધર્મકા પરિત્યાગ કિસી ભી હાલતમેં નહી કરના ચાહિયે સહિ કુબોલ સાઁસતિ સકલ અઁગઇ અનટ અપમાન | તુલસી ધરમ ન પરિહરિઅ કહિ કરિ ગએ સુજાન || દૂસરેકા હિત હી કરના ચાહિયે, અહિત નહીં અનહિત ભય પરહિત કિએઁ પર અનહિત હિત હાનિ | તુલસી ચારુ બિચારુ ભલ કરિઅ કાજ સુનિ જાનિ || પ્રત્યેક કાર્યકી સિદ્ધિમેં તીન સહાયક હોતે હૈં પુરુષારથ પૂરબ કરમ પરમેસ્વર પરધાન | તુલસી પૈરત સરિત જ્યોં સબહિં કાજ અનુમાન || નીતિકા અવલમ્બન ઔર શ્રીરામજીકે ચરણોંમેં પ્રેમ હી શ્રેષ્ઠ હૈ ચલબ નીતિ મગ રામ પગ નેહ નિબાહબ નીક | તુલસી પહિરિઅ સો બસન જો ન પખારેં ફીક || દોહા ચારુ બિચારુ ચલુ પરિહરિ બાદ બિબાદ | સુકૃત સીવઁ સ્વારથ અવધિ પરમારથ મરજાદ || વિવેકપૂર્વક વ્યવહાર હી ઉત્તમ હૈ તુલસી સો સમરથ સુમતિ સુકૃતી સાધુ સયાન | જો બિચારિ બ્યવહરઇ જગ ખરચ લાભ અનુમાન || જાય જોગ જગ છેમ બિનુ તુલસી કે હિત રાખિ | બિનુઽપરાધ ભૃગુપતિ નહુષ બેનુ બૃકાસુર સાખિ || નેમસે પ્રેમ બડ઼્આ હૈ બડ઼્ઇ પ્રતીતિ ગઠિબંધ તેં બડ઼્ઓ જોગ તેં છેમ | બડ઼્ઓ સુસેવક સાઇઁ તેં બડ઼્ઓ નેમ તેં પ્રેમ || કિસ\-કિસકા પરિત્યાગ કર દેના ચાહિયે સિષ્ય સખા સેવક સચિવ સુતિય સિખાવન સાઁચ | સુનિ સમુઝિઅ પુનિ પરિહરિઅ પર મન રંજન પાઁચ || સાત વસ્તુઓંકો રસ બિગડ઼્અનેકે પહલે હી છોડ઼્અ દેના ચાહિયે નગર નારિ ભોજન સચિવ સેવક સખા અગાર | સરસ પરિહરેં રંગ રસ નિરસ બિષાદ બિકાર || મનકે ચાર કણ્ટક હૈં તૂઠહિં નિજ રુચિ કાજ કરિ રૂઠહિં કાજ બિગારિ | તીય તનય સેવક સખા મન કે કંટક ચારિ || કૌન નિરાદર પાતે હૈં ? દીરઘ રોગી દારિદી કટુબચ લોલુપ લોગ | તુલસી પ્રાન સમાન તઉ હોહિં નિરાદર જોગ || પાઁચ દુઃખદાયી હોતે હૈ પાહી ખેતી લગન બટ રિન કુબ્યાજ મગ ખેત | બૈર બડ઼્એ સોં આપને કિએ પાઁચ દુખ હેત || સમર્થ પાપીકે વૈર કરના ઉચિત નહીં ધાઇ લગૈ લોહા લલકિ ખૈંચિ લેઇ નઇ નીચુ | સમરથ પાપી સોં બયર જાનિ બિસાહી મીચુ || શોચનીય કૌન હૈ સોચિઅ ગૃહી જો મોહ બસ કરઇ કરમ પથ ત્યાગ | સોચિઅ જતી પ્રપંચ રત બિગત બિબેક બિરાગ || પરમાર્થસે વિમુખ હી અંધા હૈ તુલસી સ્વારથ સામુહો પરમારથ તન પીઠિ | અંધ કહેં દુખ પાઇહૈ ડિઠિઆરો કેહિ ડીઠિ || મનુષ્ય આઁખ હોતે હુએ ભી મૃત્યુકો નહીં દેખતે બિન આઁખિન કી પાનહીં પહિચાનત લખિ પાય | ચારિ નયન કે નારિ નર સૂઝત મીચુ ન માય || મૂઢ઼્અ ઉપદેશ નહીં સુનતે જૌ પૈ મૂઢ઼્અ ઉપદેસ કે હોતે જોગ જહાન | ક્યોં ન સુજોધન બોધ કૈ આએ સ્યામ સુજાન || સોરઠા ફુલઇ ફરઇ ન બેત જદપિ સુધા બરષહિં જલદ | મૂરુખ હૃદયઁ ન ચેત જૌં ગુર મિલહિં બિરંચિ સમ || દોહા રીઝિ આપની બૂઝિ પર ખીઝિ બિચાર બિહીન | તે ઉપદેસ ન માનહીં મોહ મહોદધિ મીન || બાર\-બાર સોચનેકી આવશ્યકતા અનસમુઝેં અનુસોચનો અવસિ સમુઝિઐ આપુ | તુલસી આપુ ન સમુઝિઐ પલ પલ પર પરિતાપુ || મૂર્ખશિરોમણિ કૌન હૈં ? કૂપ ખનત મંદિર જરત આએઁ ધારિ બબૂર | બવહિં નવહિં નિજ કાજ સિર કુમતિ સિરોમનિ કૂર || ઈશ્વરવિમુખકી દુર્ગતિ હી હોતી હૈ નિડર ઈસ તેં બીસ કૈ બીસ બાહુ સો હોઇ | ગયો ગયો કહૈં સુમતિ સબ ભયો કુમતિ કહ કોઇ || જાન\-બૂઝકર અનીતિ કરનેવાલેકો ઉપદેશ દેના વ્યર્થ હૈં જો સુનિ સમુઝિ અનીતિ રત જાગત રહે જુ સોઇ | ઉપદેસિબો જગાઇબો તુલસી ઉચિત ન હોઇ || બહુ સુત બહુ રુચિ બહુ બચન બહુ અચાર બ્યવહાર | ઇનકો ભલો મનાઇબો યહ અગ્યાન અપાર || જગત કે લોગોંકો રિઝાનેવાલા મૂર્ખ હૈં લોગનિ ભલો મનાવ જો ભલો હોન કી આસ | કરત ગગન કો ગેંડુઁઆ સો સઠ તુલસીદાસ || અપજસ જોગ કિ જાનકી મનિ ચોરી કી કાન્હ | તુલસી લોગ રિઝાઇબો કરષિ કાતિબો નાન્હ || તુલસી જુ પૈ ગુમાન કો હોતો કછૂ ઉપાઉ | તૌ કિ જાનકિહિ જાનિ જિયઁ પરિહરતે રઘુરાઉ || પ્રતિષ્ઠા દુઃખકા મૂલ હૈ માગિ મધુકરી ખાત તે સોવત ગોડ઼્અ પસારિ | પાપ પ્રતિષ્ઠા બઢ઼્ઇ પરી તાતે બાઢ઼્ઈ રારિ || તુલસી ભેડ઼્ઈ કી ધઁસનિ જડ઼્અ જનતા સનમાન | ઉપજત હી અભિમાન ભો ખોવત મૂઢ઼્અ અપાન || ભેડ઼્ઇયાધઁસાનકા ઉદાહરણ લહી આઁખિ કબ આઁધરે બાઁઝ પૂત કબ લ્યાઇ | કબ કોઢ઼્ઈ કાયા લહી જગ બહરાઇચ જાઇ || ઐશ્વર્ય પાકર મનુષ્ય અપનેકો નિડર માન બૈઠતે હૈં તુલસી નિરભય હોત નર સુનિઅત સુરપુર જાઇ | સો ગતિ લખિ બ્રત અછત તનુ સુખ સંપતિ ગતિ પાઇ || તુલસી તોરત તીર તરુ બક હિત હંસ બિડારિ | બિગત નલિન અલિ મલિન જલ સુરસરિહૂ બઢ઼્ઇઆરિ || અધિકરી બસ ઔસરા ભલેઉ જાનિબે મંદ | સુધા સદન બસુ બારહેં ચઉથેં ચઉથિઉ ચંદ || નૌકર સ્વામીકી અપેક્ષા અધિક અત્યાચારી હોતે હૈ ત્રિબિધ એક બિધિ પ્રભુ અનુગ અવસર કરહિં કુઠાટ | સૂધે ટેઢ઼્એ સમ બિષમ સબ મહઁ બારહબાટ || પ્રભુ તેં પ્રભુ ગન દુખદ લખિ પ્રજહિં સઁભારૈ રાઉ | કર તેં હોત કૃપાનકો કઠિન ઘોર ઘન ઘાઉ || બ્યાલહુ તેં બિકરાલ બડ઼્અ બ્યાલફેન જિયઁ જાનુ | વહિ કે ખાએ મરત હૈ વહિ ખાએ બિનુ પ્રાનુ || કારન તેં કારજુ કઠિન હોઇ દોસુ નહિં મોર | કુલિસ અસ્થિ તેં ઉપલ તેં લોહ કરાલ કઠોર || કાલ બિલોકત ઈસ રુખ ભાનુ કાલ અનુહારિ || રબિહિ રાઉ રાજહિં પ્રજા બુધ બ્યવહરહિં બિચારિ || જથા અમલ પાવન પવન પાઇ કુસંગ સુસંગ | કહિઅ કુબાસ સુબાસ તિમિ કાલ મહીસ પ્રસંગ || ભલેહુ ચલત પથ પોચ ભય નૃપ નિયોગ નય નેમ | સુતિય સુભૂપતિ ભૂષિઅત લોહ સઁવારિત હેમ || રાજાકો કૈસા હોના ચાહિયે ? માલી ભાનુ કિસાન સમ નીતિ નિપુન નરપાલ | પ્રજા ભાગ બસ હોહિંગે કબહુઁ કબહુઁ કલિકાલ || બરષત હરષત લોગ સબ કરષત લખૈ ન કોઇ | તુલસી પ્રજા સુભાગ તે ભૂપ ભાનુ સો હોઇ || રાજનીતિ સુધા સુજાન કુજાન ફલ આમ અસન સમ જાનિ | સુપ્રભુ પ્રજા હિત લેહિં કર સામાદિક અનુમાનિ || પાકે પકએ બિટપ દલ ઉત્તમ મધ્યમ નીચ | ફલ નર લહૈં નરેસ ત્યોં કરિ બિચારિ મન બીચ || રીઝિ ખીઝિ ગુરુ દેત સિખ સખા સુસાહિબ સાધુ | તોરિ ખાઇ ફલ હોઇ ભલ તરુ કાટેં અપરાધુ || ધરનિ ધેનુ ચારિતુ ચરત પ્રજા સુબચ્છ પેન્હાઇ | હાથ કછૂ નહિં લાગિહૈ કિએઁ ગોડ઼્અ કિ ગાઇ || ચઢ઼્એ બધૂરેં ચંગ જ્યોં ગ્યાન જ્યોં સોક સમાજ | કરમ ધરમ સુખ સંપદા ત્યોં જાનિબે કુરાજ || કંટક કરિ કરિ પરત ગિરિ સાખા સહસ ખજૂરિ | મરહિં કૃનૃપ કરિ કરિ કુનય સોં કુચાલિ ભવ ભૂરિ || કાલ તોપચી તુપક મહિ દારૂ અનય કરાલ | પાપ પલીતા કઠિન ગુરુ ગોલા પુહુમી પાલ || કિસકા રાજ્ય અચલ હો જાતા હૈ ? ભૂમિ રુચિર રાવન સભા અંગદ પદ મહિપાલ | ધરમ રામ નય સીય બલ અચલ હોત સુભ કાલ || પ્રીતિ રામ પદ નીતિ રતિ ધરમ પ્રતીતિ સુભાયઁ | પ્રભુહિ ન પ્રભુતા પરિહરૈ કબહુઁ બચન મન કાયઁ || કર કે કર મન કે મનહિં બચન બચન ગુન જાનિ | ભૂપહિ ભૂલિ ન પરિહરૈ બિજય બિભૂતિ સયાનિ || ગોલી બાન સુમંત્ર સર સમુઝિ ઉલટિ મન દેખુ | ઉત્તમ મધ્યમ નીચ પ્રભુ બચન બિચારિ બિસેષુ || સત્રુ સયાનો સલિલ જ્યોં રાખ સીસ રિપુ નાવ | બૂડ઼્અત લખિ પગ ડગત લખિ ચપરિ ચહૂઁ દિસિ ઘાવ || રૈઅત રાજ સમાજ ઘર તન ધન ધરમ સુબાહુ | સાંત સુસચિવન સૌંપિ સુખ બિલસઇ નિત નરનાહુ || મુખિઆ મુખુ સો ચાહિઐ ખાન પાન કહુઁ એક | પાલઇ પોષઇ સકલ અઁગ તુલસી સહિત બિબેક || સેવક કર પદ નયન સે મુખ સો સાહિબુ હોઇ | તુલસી પ્રીતિ કિ રીતિ સુનિ સુકબિ સરાહહિં સોઇ || સચિવ બૈદ ગુર તીનિ જૌં પ્રિય બોલહિં ભય આસ | રાજ ધર્મ તન તીની કર હોઇ બેગિહીં નાસ || રસના મન્ત્રી દસન જન તોષ પોષ નિજ કાજ | પ્રભુ કર સેન પદાદિકા બાલક રાજ સમાજ || લકડ઼્ઈ ડૌઆ કરછુલી સરસ કાજ અનુહારિ | સુપ્રભુ સંગ્રહહિં પરિહરહિં સેવક સખા બિચારિ || પ્રભુ સમીપ છોટે બડ઼્એ રહત નિબલ બલવાન | તુલસી પ્રગટ બિલોકિઐ કર અઁગુલી અનુમાન || આજ્ઞાકારી સેવક સ્વામી સે બડ઼્આ હોતા હૈ સાહબ તેં સેવક બડ઼્ઓ જો નિજ ધરમ સુજાન | રામ બાઁધિ ઉતરે ઉદધિ લાઁઘિ ગએ હનુમાન || મૂલકે અનુસાર બઢ઼્અનેવાલા ઔર બિના અભિમાન કિયે સબકો સુખ દેનેવાલા પુરુષ હી શ્રેષ્ઠ હૈ તુલસી ભલ બરતરુ બઢ઼્અત નિજ મૂલહિં અનુકુલ | સબહિ ભાઁતિ સબ કહઁ સુખદ દલનિ ફલનિ બિનુ ફૂલ || ત્રિભુવનકે દીપ કૌન હૈ ? સઘન સગુન સધરમ સગન સબલ સુસાઇઁ મહીપ | તુલસી જે અભિમાન બિનુ તે તિભુવન કે દીપ || કીર્તિ કરતૂતિસે હી હોતી હૈ તુલસી નિજ કરતૂતિ બિનુ મુકુત જાત જબ કોઇ | ગયો અજામિલ લોક હરિ નામ સક્યો નહિં ધોઇ || મોટાઓનો આશ્રય પણ મનુષ્યને મોટો બનાવી દે છે બડો ગહે તે હોત બડો જ્યોં બાવન કર દંડ | શ્રીપ્રભુ કે સઁગ સોં બઢો ગયો અખિલ બ્રહ્મંડ || કપટી દાનીની દુર્ગતિ તુલસી દાન જો દેત હૈં જલ મેં હાથ ઉઠાઇ | પ્રતિગ્રાહી જીવૈ નહીં દાતા નરકૈ જાઇ || પોતાનાઓ છોડી દે છે ત્યારે બધાજ વેરી થઇ જાય છે આપન છોડો સાથ જબ તા દિન હિતૂ ન કોઇ | તુલસી અંબુજ અંબુ બિનુ તરનિ તાસુ રિપુ હોઇ || સાધનથી મનુષ્ય ઊપર ઉઠે છે અને સાધન વિના પડે છે ઉરબી પરિ કલહીન હોઇ ઊપર કલાપ્રધાન | તુલસી દેખુ કલાપ ગતિ સાધન ઘન પહિચાન || સજ્જનોને દુષ્ટોનો સંગ પણ મંગલદાયક હોય છે તુલસી સંગતિ પોચ કી સુજનહિ હોતિ મ\-દાનિ | જ્યોં હરિ રૂપ સુતાહિ તેં કીનિ ગોહારિ આનિ || કલિયુગમાં કુટિલતાની વૃદ્ધિ કલિ કુચાલિ સુભ મતિ હરનિ સરલૈ દંડૈ ચક્ર | તુલસી યહ નિહચય ભઈ બાઢ઼્ઇ લેતિ નવ બક્ર || પરસ્પર સુમેળ રાખવો તે ઉત્તમ છે ગો ખગ ખે ખગ બારિ ખગ તીનોં માહિં બિસેક | તુલસી પીવૈં ફિરિ ચલૈં રહૈં ફિરૈ સઁગ એક || બધા સમયે સમતામાં સ્થિત રહેવાવાળો પુરુષ જ શ્રેષ્ઠ છે સાધન સમય સુસિદ્ધિ લહિ ઉભય મૂલ અનુકૂલ | તુલસી તીનિઉ સમય સમ તે મહિ મંગલ મૂલ || જીવન કોનું સફલ છે ? માતુ પિતા ગુરુ સ્વામિ સિખ સિર ધરિ કરહિં સુભાયઁ | લહેઉ લાભુ તિન્હ જનમ કર નતરુ જનમુ જગ જાયઁ || પિતાની આજ્ઞાનું પાલન સુખનું મૂળ છે અનુચિત ઉચિત બિચારુ તજિ જે પાલહિં પિતુ બૈન | તે ભાજન સુખ સુજસ કે બસહિં અમરપતિ ઐન || સ્ત્રીને માટે પતિસેવા જ કલ્યાણદાયિની છે સોરઠા સહજ અપાવનિ નારિ પતિ સેવત સુભ ગતિ લહઇ | જસુ ગાવત શ્રુતિ ચારિ અજહુઁ તુલસિકા હરિહિ પ્રિય || શરણાગતનો ત્યાગ પાપનું મૂળ છે દોહા સરનાગત કહુઁ જે તજહિં નિજ અનહિત અનુમાનિ | તે નર પાવઁર પાપમય તિન્હહિં બિલોકત હાનિ || તુલસી તૃન જલકૂલ કો નિરબલ નિપટ નિકાજ | કૈ રાખે કૈ સઁગ ચલૈ બાઁહ ગહે કી લાજ || કલિયુગનું વર્ણન રામાયન અનુહરત સિખ જગ ભયો ભારત રીતિ | તુલસી સઠ કી કો સુનૈ કલિ કુચાલિ પર પ્રીતિ || પાત પાત કૈ સીંચિબો બરી બરી કૈ લોન | તુલસી ખોટેં ચતુરપન કલિ ડહકે કહુ કો ન || પ્રીતિ સગાઈ સકલ બિધિ બનિજ ઉપાયઁ અનેક | કલ બલ છલ કલિ મલ મલિન ડહકત એકહિ એક || દંભ સહિત કલિ ધરમ સબ છલ સમેત બ્યવહાર | સ્વારથ સહિત સનેહ સબ રૂચિ અનુહરત અચાર || ચોર ચતુર બટમાર નટ પ્રભુ પ્રિય ભઁડુઆ ભંડ | સબ ભચ્છક પરમારથી કલિ સુપંથ પાષંડ || અસુભ બેષ ભૂષન ધરેં ભચ્છાભચ્છ જે ખાહીં | તેઇ જોગી તેઇ સિદ્ધ નર પૂજ્ય તે કલિજુગ માહિં || સોરઠા જે અપકારી ચાર તિન્હ કર ગૌરવ માન્ય તેઇ | મન ક્રમ બચન લબાર તે બકતા કલિકાલ મહુઁ || દોહા બ્રહ્મગ્યાન બિનુ નારિ નર કહહિં ન દૂસરિ બાત | કૌડ઼્ઈ લાગિ લોભ બસ કરહિં બિપ્ર ગુર ઘાત || બાદહિં સૂદ્ર દ્વિજન્હ સન હમ તુમ્હ તે કછુ ઘાટિ | જાનઇ બ્રહ્મ સો બિપ્રબર આઁખિ દેખાવહિં ડાટિ || સાખી સબદી દોહરા કહિ કહની ઉપખાન | ભગતિ નિરૂપહિં ભગત કલિ નિંદહિં બેદ પુરાન || શ્રુતિ સંમત હરિભગતિ પથ સંજુત બિરતિ બિબેક | તેહિ પરિહરિહિં બિમોહ બસ કલ્પહિં પંથ અનેક || સકલ ધરમ બિપરીત કલિ કલ્પિત કોટિ કુપંથ | પુન્ય પરાય પહાર બન દુરે પુરાન સુગ્રન્થ || ધાતુબાદ નિરુપાધિ બર સદ્ગુરૂ લાભ સુમીત | દેવ દરસ કલિકાલ મેં પોથિન દુરે સભીત || સુર સદનનિ તીરથ પુરિન નિપટ કુચાલિ કુસાજ | મનહુઁ મવા સે મારિ કલિ રાજત સહિત સમાજ || ગોંડ઼્અ ગવાઁર નૃપાલ મહિ જમન મહા મહિપાલ | સામ ન દાન ન ભેદ કલિ કેવલ દંડ કરાલ || ફોરહિં સિલ લોઢ઼્આ સદન લાગેં અઢુક પહાર | કાયર કૂર કુપૂત કલિ ઘષ ઘર સહસ ડહાર || પ્રગટ ચારિ પદ ધર્મ કે કલિ મહુઁ એક પ્રધાન | જેન કેન બિધિ દીન્હે દાન કરઇ કલ્યાન || કલિજુગ સમ જુગ આન નહિં જૌં નર કર બિસ્વાસ | ગાઇ રામ ગુન ગન બિમલ ભવ તર બિનહિં પ્રયાસ || બીજું ભલે ગમે તે ઘટે, ભગવાન શાથેનો પ્રેમ ન ઘટવો જોઇએ શ્રવન ઘટહુઁ પુનિ દૃગ ઘટહુઁ ઘટઉ સકલ બલ દેહ | ઇતે ઘટેં ઘટિહૈ કહા જૌં ન ઘટૈ હરિનેહ || કુસમયનો પ્રભાવ તુલસી પાવસ કે સમય ધરી કોકિલન મૌન | અબ તો દાદુર બોલિહૈં હમેં પૂછિહૈ કૌન || શ્રીરામજીનાં ગુણોની મહિમા કુપથ કુતરક કુચાલિ કલિ કપટ દંભ પાષંડ | દહન રામ ગુન ગ્રામ જિમિ ઈંધન અનલ પ્રચંડ || કલિયુગમાં બે જ આધાર છે સોરઠા કલિ પાષંડ પ્રચાર પ્રબલ પાપ પાવઁર પતિત | તુલસી ઉભય અધાર રામ નામ સુરસરિ સલિલ || ભગવત્પ્રેમ હી સબ મઙ્ગલોંકી ખાન હૈ દોહા રામચંદ્ર મુખ ચંદ્રમા ચિત ચકોર જબ હોઇ | રામ રાજ સબ કાજ સુભ સમય સુહાવન સોઇ || બીજ રામ ગુન ગન નયન જલ અંકુર પુલકાલિ | સુકૃતી સુતન સુખેત બર બિલસત તુલસી સાલિ || તુલસી સહિત સનેહ નિત સુમિરહુ સીતા રામ | સગુન સુમંગલ સુભ સદા આદિ મધ્ય પરિનામ || પુરુષારથ સ્વારથ સકલ પરમારથ પરિનામ | સુલભ સિદ્ધિ સબ સાહિબી સુમિરત સીતા રામ || દોહાવલીના દોહાઓની મહિમા મનિમય દોહા દીપ જહઁ ઉર ઘર પ્રગટ પ્રકાસ | તહઁ ન મોહ તમ ભય તમી કલિ કજ્જલી બિલાસ || કા ભાષા કા સંસકૃત પ્રેમ ચાહિઐ સાઁચ | કામ જુ આવૈ કામરી કા લૈ કરિઅ કુમાચ || રામની દીનબન્ધુતા મનિ માનિક મહઁગે કિએ સહઁગે તૃન જલ નાજ | તુલસી એતે જાનિઐ રામ ગરીબ નેવાજ || || ઇતિ ||
સ્રોત ફેરફાર કરો
- વિકિસ્ત્રોત હિન્દી પરથી ભાષાંતર