એને સરત ન રહી.
સુજાનગઢના બંગલામાં પેસતાં જ એણે બુઢ્ઢા ચાઊસને પૂછી જોયું : “માલુજીને કેમ છે ?”
“બુખાર હૈ.”
“કેટલોક ?”
“થોરા ! બિલકુલ કમતી, હાં સા’બ !”
પોતે માલુજીના ખાટલા પાસે ગયો. માલુજી ઘેનમાં હતા : શિવરાજે ઊંઘ સમજી લીધી.
“આરામ છે ? ઊંઘે છે ? તો તો ઊંઘવા દો, ચાઊસ !”
“હાં સા’બ.”
સૂવાના ઓરડા તરફ જતાં જતાં બાજુના ઓરડામાં, પિતાના લખવાના મેજ પર, પેલી નેતરની છાબડી પડી હતી એમાંનાં કાગળિયાંની થપ્પીના લાલ પટા પર શિવરાજની નજર ગઈ. ગાડીવાળાએ ત્યાં સાચવીને મૂકી હતી.
સૂતાં પહેલાં વાંચી તો જોઉં — એમ વિચારીને શિવરાજ મેજ પર બેઠો. દોરી ખોલી અને પહેલી જ ફાઈલ હાથમાં લીધી. તેના ઉપરના શબ્દો જોઈ ચમક્યો :
સરકાર વિ. બાઈ અજવાળી વાઘા.
બાળહત્યા બાબત. કમિટ કરવાનો કેસ.
અક્ષરો પર શિવરાજની નજર સ્થિર ન રહી શકી. અક્ષરો અક્ષર મટી ગયા; એમાંથી આંખો, મોં, હાથ, પગ વગેરે માનવાકૃતિનાં અંગો રચાવા લાગ્યાં. ‘બાળહત્યા’ શબ્દ ભાષામાં બહુ સહેલાઈથી પેસી ગયો છે. પણ બધી જ આંખો એને એટલી સહેલાઈથી વાંચી નથી શકતી.
અજવાળી વાઘા : એ જ એ જ : એણે બાળહત્યા કરી ! શિવરાજના પ્રાણનું તળિયું સળવળ્યું. આજ દસ મહિનાથી એ ભયની ભૂતાવળ પોતે મનની ઊંડી બખોલોમાં જોયા કરી હતી. એને પલે પલે અસ્વસ્થ બનાવનાર એ એક જ ફફડાટ હતો. ગઈ સાંજની જાહેર સભામાં એના શબ્દો કંઠમાં આવીને પાછા વળી ગયા હતા તે આ ભયના જ ભણકારને આભારી હતું. અજવાળી આવી પણ ગઈ ? એનો મુકદ્દમો શું મારે ચલાવવાનો છે ?
એણે પિતાના મેજ પર માતાની તસવીર દેખી. એ ઊઠી ગયો; સૂવાના ઓરડા તરફ ચાલ્યો. એની આંખે તમ્મર આવ્યાં. ઉંબરમાં જ એના શરીરે પડતું મેલ્યું. ધબકારો બહાર સંભળાયો. ચાઊસ અને રસોઈયો દોડતા આવ્યા. અચેતન શિવરાજને ઉપાડી પથારીમાં સુવરાવ્યો. દાક્તર આવ્યા, દવા કરી.
“કશું નથી; માનસિક થાક છે.” કહીને એણે અર્ધજાગ્રત શિવરાજને હિંમત આપી.
“સૂઈ જવું છે, દાક્તર !” શિવરાજે એટલું કહીને પડખું ફેરવ્યું. અને દાક્તરે એના કપાળ પર હાથ ફેરવીને કહ્યું : પંદર દિવસ સુધી પૂરો આરામ લેવો પડશે.”
કાંપમાં ખબર પહોંચ્યા. પંડિતસાહેબ અને સરસ્વતી હાજર થયાં.
“આપણે બધાંએ જઈને એની હવા નથી બગાડવી, બેટા ! તું એકલી જ જઈ આવ.” એમ કહી પંડિતસાહેબ બહારના રૂમમાં જ બેઠા.
ઓરડામાં પહેલું પ્રવેશ્યું સરસ્વતીનું હાસ્ય ને પાછળ સરસ્વતીના શરીરે પગ મૂક્યો, એવું હરકોઈને લાગે. સૂતેલા શિવરાજનું થાકેલું સ્મિત એના કદમોમાં વેરાયું. સરસ્વતી
