“હાં, આતા હૂં.”
“સા’બ, પોલીસ સુપરિટન સાબ આયે હૈ !”
તાજગીભેર ખડા થઈને એણે સળગતી બત્તી બુઝાવી નાખી. એના બિછાના પરની બારીએ જાંબલી રંગના નાનકડાં બે પંખી જાણે પહેલી જ વાર કોઇ દેશાવરથી આવીને બોલતાં હતાં. એ કોના સંદેશા લાવ્યાં હતાં ? સરસ્વતીના ? કે અજવાળીના ? બીજી બારીમાંથી નજર કરી. ઉગમણી દિશાની સેંકડો સીમડીઓને કોઈ વ્રતધારિણી કુમારિકા સમી ઉષા કંકુચાંદલા કરતી હતી. વિરાટ આકાશ જાણે કોઈ નાના ઝાકળબિન્દુ જેટલું અબોલ હતું. ને પોતે ? પોતે જાણે કે વિકટ જંગલ વટાવીને ભયમુક્ત બનેલો માનવી હતો; પોતે જાણે કે વર્ષોજૂની પાછળ ઘસડાતી આવતી પગબેડીના ટુકડા કરીને મુક્તિ મેળવનારો કોઈ ગુલામ હતો. જીવનમાંથી ભય નામ ભાગી ગયું હતું. પોતાના માર્ગની ભાળ પોતે મેળવી લીધી હતી. હવે ભૂલા પડવાપણું ક્યાં રહ્યું હતું ? ‘સાવધાન, ભાગીશ મા !’ હતા બાપુના અનાહત બોલ.
મોં ધોઈ વાળ ઓળ્યા. દાંતિયાને પહેલે જ સપાટે લલાટથી લઈને ચોટી-ભાગ સુધી સીધાદોર સેંથી પડી ગઈ. પાયજામા પર ટૂંકો કોટ પહેરીને એ નીચે ઊતર્યો, એની ચંપલોના પટકારા દાદરને છેલ્લે પગથિયે પહોંચ્યા ત્યારે નીચેના મુલાકાત-ખંડમાં ખુરશી પર બેઠેલા આસિસ્ટંટ પોલીસ ઉપરીએ સલામ ભરીને “ગુડ મોર્નિંગ, સર” કર્યું.
“હલ્લો, મિસ્તર સ્કોટ ! ગુડ મોર્નિંગ. મને તો ઘારણ વળી ગયું હતું. તમારે બહુ વાર બેસવું પડવું, નહીં ? ઓહો ! આજનું પ્રભાત તો ગજબ ખુશનુમા છે, નહીં ? તમારા દેશમાં તો આવું પ્રભાત દેખી તમે ઘેલા જ બની જાઓ કે બીજું કાંઈ ?” એવું બોલતાં બોલતાં શિવરાજે અવિરત હાસ્યભેર આ ગોરા પોલીસ અધિકારી સાથે હાથ મિલાવ્યા. “રાજકોટથી પરોઢિયાની ટ્રેનમાં આવ્યા લાગો છો.”
“હા જી, ફોજદારનો એક્સ્પેસ તાર મળ્યો કે જેલ તૂટી છે, તહોમતદારણ ભાગી ગઈ છે. મેં આવીને તપાસ કરી છે, સાહેબ ! ને મને પૂરો શક ગયો છે કે તહોમતદારણ અચાનક નથી ભાગી ગઈ. એને ભગાડવામાં મારા બે કોન્સ્ટેબલોનો અને જેલરનો હાથ છે. અગાઉથી ગોઠવી રાખેલી આ યોજના છે. કોન્સ્ટેબલોને સસ્પેન્ડ કરીને મેં અટકાયતમાં લીધા છે. જેલરને સસ્પેન્ડ કરવાની ભલામણનો તાર આપ રાજકોટ કરો, તે દરમિયાન આપ જેલરને મારી અટકાયતમાં રાખવાની પરવાનગી આપો એટલી વિનંતી કરવા આવ્યો છું.”
“હાં — હાં વારુ ! બીજું કાંઈ ?” શિવરાજ લહેરથી પૂછતો હતો.
“તહોમતદારણને અને એના નસાડનારને પકડવાનું વોરંટ આપો.”
“કોણ નસાડનાર ?”
“રામભાઈ વકીલ, જેણે જેલરનાં ને મારા બે કોન્સ્ટેબલોનાં ગજવાં પૈસાથી ભરી દીધાં છે.”
“જેલર કાંઈ કહે છે ?”
“લગભગ કબૂલ કરે છે.”
“ચાલો ત્યારે આપણે જેલ પર જઈએ.”
ક્રિશ્ચિયન જેલર, રોજનો રાડારાડ પાડનારો, જરા બંકી હેટ રાખીને મરકતો મરકતો ડગલાનાં છયે છ ચકચકિત બીડેલ બટને “ગુડ મોર્નિંગ, સર” કરી રોજ ઊભો રહેનારો,
