‘કેમ કાંઈ બહુ ઊંડા વિચારમાં પડ્યો છે શું ?’ મિત્રાનો કંઠ ગૌતમે સાંભળ્યો. બે દિવસમાં મિત્રાએ પહેલી જ વાર ગૌતમને એકવચનમાં સંબોધન કર્યું. પરંતુ બિરાદર ગૌતમ એકવચનથી ટેવાઈ ગયેલો હતો, એટલે એને એમાં કશી નવાઈ લાગી નહિ.
‘ના ના, એમ તો નહિ.’ ગૌતમે કહ્યું.
‘શું એમ તો નહિ ? હું ક્યારની તારી સામે આવીને બેઠી છું. મને જાણે ઓળખતો ન હોય એમ ક્યારનો તું જોયા કરે છે !’
'મેં ખરેખર તમને જોયાં નહિ.’
‘માટે તો કહું છું કે તું ઊંડા વિચારમાં ઊતરી ગયો હતો !’
‘હું કબૂલ કરું છું. આપના જ ઘરમાં હું આપની સામે આમ અવિનય કરું...'
'આપ’ અને ‘આપનું ઘર’ જેવા વિવેક અટકાવી દે તો અવિનય ઓછો ન થાય ?’
‘હજી મને આપનો એટલો પરિચય નથી, ને...’
‘તુંકારવા જેટલો પરિચય કરીને જ હવે હું અહીંથી ખસીશ.’
‘મારો પરિચય જેટલો ઓછો કરશો એટલું જ સારું થશે.'
'કારણ ?'
‘હું હિંદ સરખા શાપિત દેશનો નાગરિક છું !’
'તે હુંયે શું હિંદની નાગરિક નથી ?’
‘મને એ વસ્તુ વાગે છે.’
‘એટલે ?'
‘એટલે એમ કે હિંદની પરાધીનતા મને ખટકે છે. મારા દેહમાં અને દિલમાં એ વાત ભોંકાયા કરે છે - શૂળની માફક.’
‘એ કોને ખટકતી નથી ?’
‘જો એ સાચેસાચ આપણને ખટકતી હોત તો આજ હિંદમાં હિંદુમુસ્લિમ હુલ્લડો થતાં ન હોત, ત્રીસ કરોડ માનવીઓ એકભુક્ત રહેતા ન હોત. તમે બાંધ્યા છે એવા બંગલાઓ ન હોત...’
‘પણ હવે તેનું થાય શું ? બનતો પ્રયાસ કરવો.'
