પછી મારામાં રસ લેતા ઓછી થશે એવી હું આશા રાખું છું.
હું પરણ્યો હતો. મારી પત્નીનું નામ કુસુમ. અમે બંને લગ્નજીવનમાં બહુ સુખી હતાં. કુસુમનું સુખ એ મારું સુખ અને મારું સુખ એ કુસુમનું સુખ. લગ્ન પછીની ચારપાંચ રાત સતત ઉજાગરા કરનાર પતિ-પત્ની ઘણાં હશે; પરંતુ દિવસ, મહિના અને વર્ષો પણ વીતી જાય છતાં પ્રેમ અને ઉજાગરા જેના ખૂટે જ નહિ એવાં અમારા સરખાં પતિ-પતિની કેટલાં હશે એની મને ખબર નથી. અમે બંને એવાં પતિ-પત્ની હતાં. પરસ્પર મુખ જોવામાં, પરસપર કંઠ સાંભળવામાં, પરસ્પર વાતચીત કરવામાં, પરસ્પર સ્પર્શમાં અમારું જીવન વ્યતીત થતું હતું, અને એકબીજાંનો સહેજ પણ વિયોગ અસહ્ય બની જતો હતો. અમે કામી હતાં? વિષયી હતાં? જેને જે કહેવું હોય તે કહી શકે છે ! એટલું ચોક્કસ કે હું તો કુસુમ વગર રહી શકતો ન હતો. એ ઘરમાં ફરતી હોય એટલું પણ મારે માટે બસ હતું, પરંતુ એ કાંઈ ક્લબમાં જાય, સભામાં જાય, કોઈ મિત્રને ત્યાં જાય, ત્યારે હું અધીર બની જતો; એનામાં શંકા ઉપજાવીને નહિ જ, પરંતુ એ મારાથી સહેજ પણ અળગી રહે એ વિચાર જ મને વ્યગ્ર બનાવી દેતો. એ એક જાતની ઘેલછા કહેવાય. હું ઈચ્છું છું કે સર્વ પરણીત સ્ત્રી-પુરુષમાં એ ઘેલછા જાગૃત થાય. કુસુમ મારી આ ઘેલછા ઉપર હસતી પણ ખરી, મારી મશ્કરી પણ કરતી ખરી; પરંતુ એ જે કાંઈ કરે એ મને ગમતું. કલાપીની માફક હું પણ કુસુમને કહી શકું કે :
કર તું કંઈએ, કર તું કંઈએ !
વધુ તેથી બને મધુ શું કંઈએ !
આમ કુસુમનો સાથ મને — મારા જીવનને — મારા આનંદને ઉચ્ચ કક્ષાએ લઈ જતો હતો. આ સ્થિતિ કરતાં વધારે આનંદમય સૃષ્ટિ સ્વર્ગ ભાગ્યે જ રચી શકે.
કુસુમને એક મારો શોખ, અને બીજો પશુપક્ષીનો શોખ.
