આ પાનું પ્રમાણિત થઈ ગયું છે.
૩૩૦
પરિશિષ્ટ

રેડાય છે ! મારાં શસ્ત્રો આપો –મારાં હથિયાર આપો.” અંગરક્ષક દરવાજે હતો, તેણે આ વિષે સરદારોને કહ્યું. થોડા વખતમાં તો બધાને જોનની સ્થિતિ માલુમ પડી ગઈ.

અમે એકદમ જોન તરફ દોડી ગયા. હથિયારો સાથે તે અમને માર્ગમાં મળી. બારણાં તરફ જતાં તે બૂમ પાડતી હતી :—

“ફ્રેન્ચ લોહી રેડાય છે – ફ્રેન્ચ લોહી.” મારા તરફ ફરી કહ્યું “ફ્રેન્ચ લોહી રેડાય છે, અને તેં મને એ વિષે ખબર કેમ ન કરી ?”

“બધું શાંત છે, અને હું કંઈ જાણતો નથી” મેં જવાબ દીધો.

“હમણાંજ તને યુદ્ધનાદો સંભળાશે” એમ કહીને તે નજર બહાર નીકળી ગઈ, અને એ સાચું પણ હતું. એક પળમાં તો ઘેાડાની ખરીઓના અવાજો સંભળાયા, અને બીજી પળે તો ભડ ! ભડ ! ભડ ! તોપો ફૂટવા લાગી.

અમારા સરદારો પોતાનાં શસ્ત્ર અને ઘોડાઓને લઈને આવ્યા હતા. તેઓ સઘળા જોનની પાછળ ધસી ગયા. પહેલાં તો કંઈ વ્યવસ્થા નહોતી; પણ જોન જ્યારે નજરે પડી, ત્યારે ચારે બાજુથી હર્ષનાદો ગાજવા લાગ્યા.

જોને ઘોડો માગ્યો. તરતજ પચાસ ઘોડા આગળ આવ્યા. જોન એક ઘોડા ઉપર સવાર થઇ.

“રસ્તો કરો ! ઓર્લિયન્સની કુમારિકા માટે રસ્તો કરો !” ઓર્લિયન્સની કુમારિકા એ જોનનું નામ પહેલી વાર મેં સાંભળ્યું. તેને માટે હું પ્રભુનો આભાર માનું છું. વહાણ આવતાં સમુદ્રનાં પાણી બે ભાગમાં વહેંચાઈ જાય, તેમ જોન માટે રસ્તો થયો. જોન પંખીના જેવા સૂરથી બૂમ પાડતી હતી “વધો ! આગળ વધો ! મારા બંધુઓ ! મારા વીરાઓ ! આગળ વધો !” અમારો વાવટો એકદમ આગળ વધ્યો.

અગાઉની કૂચ કરતાં આ કૂચ જૂદીજ જાતની હતી. અમને આ વખતે જરા પણ ભય નહોતો. અમારો ઉત્સાહ આ વખતે અખૂટ હતો. સેન્ટ લૂપ આગળ અમારા સૈનિકોનું લોહી રેડાતું હતું. કંઇ પણ હુકમ વિના આ લોકો જુસ્સામાં ને જુસ્સામાં એ કિલ્લો લેવા ધસી ગયા હતા, અને હમણાં હારવાની તૈયારીમાં હતા. અમે બારણામાં થઈ કિલ્લામાં જતા હતા, એવામાં ઘવાયેલા ફ્રેન્ચ લડવૈયાઓને લઇને થોડાંક માણસોને આવતાં જોઈને તે દેખાવથી જોન કમકમી ઉઠી :—