અને લાંબા. એ શબ્દો એ વીરમતીના કાળજાનો એક લોચો જાણે કે તોડી લીધો.
"રાજેશ્વરભાઇ!" વીરમતીએ દડ દડ આંસુડે કહ્યું:"હું આશીર્વાદ લેવા આવી હતી."
"શી બાબત?
"પ્રદ્યોતચંદ્રની જોડે.." એ અટકી પડી.
"ઓ..હો!" મેં ચિતાજનક વિસ્મય બતાવ્યું:"હવે સમજાયું. આશીર્વાદ... તો હું જરૂર આપત પરંતુ.." હું સહેજ ધગ્યોઃ "તારે મને પૂછવું તો જોઇતું હતું ને?"
"એમાં પૂછવાનું શું?"
"પૂછવાનું શું? એ પણ ભલી વાત! તારું આગલું વેવિશાળ તોડાવનાર કોણ? તારાં માતાપિતાને મક્કમ બનાવનાર કોણ? તારા સામાવાળાની નાગાઇનો સામનો સામ,દામ,દંડ ને ભેદથી કરનાર કોણ? બોલ."
"તમે - મારા પિતાતુલ્ય તમે જ."
આ 'પિતાતુલ્ય'નું પદવીદાન મને ગમ્યું નહિ. મારે કોઇના પિતા નથી થવું. મને એનો શબ્દ બહુ ડંખ્યો. શું હું એટલો બુઢ્ઢો થઇ ગયો છું કે જુવાન સહકર્મચારિણીઓ પણ મને 'પિતાતુલ્ય'સમજી બેસે? પણ મેં મારી ચીડ છુપાવીને હસતાં હસતાં કહ્યું: "તો પછી, ગાંડી, તને એક વાર બચાવીને શું મારે જ તને પાછી ઊંડી ખાઇમાં ઉતારવી - એમ?"
"ઊંડી ખાઇ!" એણે લાલઘૂમ, રડતી આંખો મારી સામે તાકી.
"ત્યારે નહિ! આ પ્રદ્યોતનો પૂર્વ-ઇતિહાસ જાણે છે તું? તું શું જાણે? એ તો તને બનાવી જાય - મને ન બનાવી શકે. હું ૧૯૦૬ ના રાષ્ટ્ર-આંદોલનથી માંડી આજ સુધી દેશજનોની ગોવાળી કરું છું. હું તો ભરવાડ છું; હાથ ફેરવીને મારાં ઘેટાંના જૂના રોગો પારખું છું."
"પણ એણે એનો આખોય પૂર્વ-વૃતાંત મને કહ્યો છે."
"એ..મ છે!!" હું દરેક અક્ષર ચીપી ચીપીને બોલ્યો.
