કડવું ૬૪મું
અનિરુદ્ધને કારાગ્રહમાં રાખ્યો
રાગ :ચાલ
ચિત્રલેખા કહે બાઇ શેની રડે છે, તારા કંથની નહિ થાય હાણ;
જઇને હું સમજાવું છું રે, તારા પતિના નહિ લે પ્રાણ. ૧.
ચિત્રલેખા આવી ઉભી રહી, જ્યાં પોતાનો તાત;
સાંભળો પિતા વિનંતિ, કહેશો સમજાવી અહીં વાત. ૨.
એ છે મોટાનો છોકરો તે, તમે જોઇને છેદજો શીશ;
માથા પર શત્રુ થાશે, હળદર ને જુગદીશ. ૩.
એને વડવે બળી પાતાળે ચાંપ્યો, એવા જે એનાં કામ,
વગર વિચારે મારશો તો, ખોશો ઘર ને ગામ. ૪.
પ્રધાને જઇ કહ્યું, જ્યાં બાણાસુર ભૂપાળ;
રાજા રખે એને મારતા, એ છે મોટાનો બાળ. ૫.
પરણી કન્યા કોઇ પરણે નહિ, માથે રહેશે આળ;
લોકમાં કહેશે જમાઇ માર્યો, એવી દેશે ગાળ. ૬.
માટે ઘાલો કારાગ્રહમાં, હાથે ન કીજીએ ઘાત;
એકલે દસ લાખ માર્યા, તે મોટી કીધી વાત. ૭.
પછી વજ્ર કોટડીમાં, બેસાડ્યો એ તન;
સરપે એને વીંટીઓ કર્યો રે, કર્યો ફરતો અગન. ૮.
તે પૂંઠે જળની ખાઇઓ ખોદી, મેલ્યા બહુ રખવાળ;
સરપ કેરા ઝેરથી, પરજળવા લાગ્યો બાળ. ૯.
અનિરુધ્ધને બંધન કરીને, વિંટ્યા બહુ સરપ;
કામકુંવરને બાંધીઓ, ગાજીઓ તે નૃપ. ૧૦.
(વલણ)
નૃપ ગાજ્યો મેઘની પેર, ઉતરાવી ઓખાય રે;
અનિરુધ્ધને બંધન કરી, બાણાસુર મંદિરમાં લઇ જાય રે. ૧૧.
કડવું ૬૫મું
અનિરુદ્ધને કારાગ્રહમાં રાખ્યો
રાગ :સામગ્રી
બાણે બંન્નેને બાંધિયાં, નૌતમ નર ને નાર;
અનિરુધ્ધ રાખ્યો મુખ આગળે, ગુપ્ત રાખી કુમાર. બાણે બંનેને બાંધિયાં૦ ૧.
ચૌટામાં ચોર જણાવિયો, ઢાંક્યો વ્યભિચાર;
ઓખા છાની મંદિરે મોકલી, રાખ્યો કુળનો તે ભાર. બાણે૦ ૨.
લક્ષણવંતો હીંડે લહેકાતો, બહેહકાતો આવાસ;
દૈત્યનું બળ તે પુંઠે પળે, ઘેરી હીંડે છે દાસ. બાણે૦ ૩.
એક પેચ છૂટ્યો પાઘડી તણો, તે આવ્યો પાગ પ્રમાણ;
ચોરે તે મોર જ મારીઓ, તેનાં લોક કરે વખાણ. બાણે૦ ૪.
ઓખા ફરીને જો વર પરણશે, તો ભૂલશે ભવ ભરથાર;
તે સ્વામીથી શું સુખ પામશે, લીધું અમૃત સાર. બાણે૦ પ
કો કહે એમ દૈવત દીસે ખરૂં, રૂપવંતો રસાળું;
કટાક્ષમાં કામની મોહી પડે, એવી માયા મોહજાળ. બાણે૦ ૬.
તેની ભૂલવણી ભ્રકુટી તણી, ભૂલી પડી તે નાર;
કુંવારી કન્યાને કામણ કરે, સંતાડો સર્વ કુમાર. બાણે૦ ૭.
સખી પ્રત્યે ઓચરી, દેખી અંગ ઉમેદ;
બાંધ્યો જૂવે છે આપણા ભણી, એને છે એવી ટેવ. બાણે૦ ૮.
ચાર માસ આશા પહોંચી, ઘણો લાગ્યો સ્નેહ વિવાદ;
માળિયે સુખ પામ્યો ઘણું, પછી લોક અપવાદ. બાણે૦ ૯.
(વલણ)
લાગ્યો લોકાપવાદ પણ, પામ્યો દેવકન્યાય રે;
પછી બાણાસુરે અનિરુધ્ધને, રાખ્યો ઓખાના ઘરમાંય રે. ૧૦.
કડવું ૬૬મું
ઓખા-અનિરુદ્ધ વચ્ચે વાર્તાલાપ
રાગ : ધવળ-ધનાશ્રી
શુકદેવ કહે છે પરીક્ષિતને, તમે સાંભળો કહું એક વાતજી;
કૃષ્ણકુંવરને બાંધી રાખ્યો, ઓખાના ઘરમાંયજી (૧)
નાનાં વિધનાં બંધન કીધાં, કાઢી ન શકે શ્વાસજી;
એક એકના મુખ દેખી, દામણાં દેખી થાય છે ઉદાસજી (૨)
બાણમતી બાણાસુરની રાણી, જળ ભરે છે ચક્ષુજી;
પુત્રી જમાઈને ભૂખ્યા જાણી, છાનું મોકલેં ભક્ષજી (૩)
કષ્ટ દેખી નાથનું ઓખા, નયણે ભરે છે નીરજી;
અનિરુદ્ધ આપબળે કરીને, ઓખાને દે છે ધીરજી. (૪)
આદરું તો અસુર કુળને, ત્રેવડું તૃણમાત્રજી;
શોભા રાખવા શ્વસુરની તો, હું બંધાયો છું ગાત્રજી. (૫)
