ઋતુના રંગ : ૧૦ :
બાલમંદિર : ભાવનગર.
તા. ૧૩ - ૪ - ૩૬
વહાલાં બાળકો !
અત્યારે બપોરના ત્રણ થયા છે. ગરમીમાપકમાં ૧૦૦ ડિગ્રી ગરમી દેખાય છે. હવા ગરમ છે. આકાશ વાદળાં વિનાનું છે અને તેજસ્વી સૂર્ય ચારેકોર તપી રહ્યો છે. અખાડાનાં રમવાનાં લોઢાનાં સાધનો તપીને ઊનાં થઈ ગયાં છે; અખાડાની રેતી તપી છે; રસ્તાની ધૂળ ઊની થઈ ગઈ છે. બાલમંદિરની ગેલેરીના છાંયામાં કાગડાઓ અને કાબરો ભેગાં થયાં છે. બારીની કમાનમાં કબૂતરો બેઠાંબેઠાં ઘૂઘવે છે. કાગડા કૉ કૉ કરીને ગરમીને વધારે કંટાળારૂપ બનાવે છે. બાલમંદિરમાં જ ભરાઈ બેઠેલાં કબૂતરોનો ઘુઘવાટ શાંતિમાં જ ભંગ પાડે છે. કાબરનું કચકચ જરા ય ગમે તેવું નથી. એ બિચારાં તડકાથી ત્રાસીને અહીં ભરાયાં છે; અત્યારે એમને ક્યાં ઊડાડી મૂકીએ ? ભલે રહ્યાં.
આ તડકામાં દાણાપીઠમાં મજૂરો દાણાની ગૂણો ઉપાડતા હાંફતા હશે; શેઠિયાઓ ગાદી ઉપર પડ્યા પડ્યા પંખો ને આઇસ્ક્રીમ ખાતા હાંફતા હશે, અને કૂતરાઓ લાંબી જીભે ક્યાંક ઠંડું જોઈને ભરાઈ બેસીને હાંફતાં હશે. આ તડકામાં રેલગાડીને દોડવાનું, છોકરાંઓને ભણવાનું, ખેડૂતને ખેડવાનું અને કંદોઈને ગાંઠિયા વણવાનું કામ તો ચાલુ જ છે. આ તડકામાં શેઠાણી પલંગમાં આડે પડખે, બિલાડી કોઠારમાં લાંબે ડિલે, ને ફકીર મસીદને ઓટલે નિરાંતે ઊંઘે છે. આ તડકામાં ભાતભાતના દેખાવો થઈ રહ્યા છે.
વારુ, પણ આ તડકાએ જ આપણને પાંદડાં વિનાના સાવ ડૂંઠા જેવા ગુલમહોરને, જંગલે લૂંટાયેલા હોય એવા ઊમરાને, અને કોઈ દિવસ વસ્ત્ર ન દીઠું હોય એવી પીંપરને નવપલ્લિત કરેલાં છે; અને રાતે પોતાનાં ફૂલોની ગંધથી અવકાશને ભરી દેનાર મોગરો, જૂઈ, રાતરાણી, આ તડકાનાં જ ઋણી છે. આ તડકાને લીધે જ જમીન તપશે ને એ તપશ્ચર્યાને લીધે અવનવાં ધાન્ય અને અવનવી વનસ્પતિની તે માતા થશે. આ તડકો સાગરના જળને આકાશના પ્રવાસે લઈ જઈ વરસાદનાં વાદળાંમાં ભરી દેશે.
