આ પાનું પ્રમાણિત થઈ ગયું છે.
- “મુક્યો મુસળભાર રે !
- “હાય! હાય રે ! કુમુદ મ્હારી કચરાઈ ! ૨
- “દીકરી મ્હારી ! તું બહુ ડાહી !
- “મનમાં મનના સમાવી રે !
- “વરાળ સરખી ત્હેં નથી ક્હાડી,
- “માને પણ ત્હેં વાહી રે !
- “હાય ! હાય રે ! કુમુદકળી કરમાઈ! ૩
- “માથી વ્હાલી કરી નદીને,
- “દીકરી ક્યાં ગઈ મ્હારી રે ?
- “કાળજડે મુજ કટાર દઈને
- “નદી કરી ત્હેં વ્હાલી રે !
- “હાય ! હાય રે ! કુમુદ મ્હારી ક્યાં તું ગઈ?” ૪
- “મુક્યો મુસળભાર રે !
ઘડીવાર દુ:ખી માતાએ માથું નાંખી દીધું . અંતે હૃદય ખાલી થતાં ધૈર્ય આવવા લાગ્યું, અને આંસુ લોહી નાંખી, બોલીઃ “કુસુમ, ગાંસડી છોડ, જોઈએ.” કુસુમે ગાંસડી છોડી તો ઉપર જ વનલીલાનો કાગળ. તેમાં પ્રમાદધન, કૃષ્ણકલિકા, અને બીજા ક્ષુદ્ર માણસોની ખટપટના સર્વ વર્તમાન વનલીલાએ સાંભળેલા તે એણે લખ્યા હતા. એ પત્ર વાચતાં જ ગુણસુંદરીનાં નેત્ર ફરી ગયાં અને મનમાં પત્ર વાંચતાં વાંચતાં વચ્ચે મ્હોટે સ્વરે બોલીઃ “સુંદરભાભી, જો કુમુદ નદીમાં ડુબી હોય તો કસાઈને ઘેરથી ગાય છુટી સમજજો ! અરેરે ! આ દુ:ખ મને તે શી રીતે જણવે ?” વળી વનલીલાએ પત્રના છેલા ભાગમાં કવિતા જોડી ક્હાડી લખી હતી તે મનમાં એકવાર વાંચી - બે વાર વાંચી.
- “મ્હારાં કુમુદ સલક્ષણાં બ્હેન, હરભડશો માં અધઘડી રે,
- “તમને જાળવશે પરમેશ, ફરતી એની છાંયડી રે. ૧
- “દુર્જન મુકે ન જાત-સ્વભાવ જાણે સઉ આંધળાં !
- “એની આંખે આવે અંધારાં, પગે થાય પાંગળાં.
- “કાળકાની ફુટી આંખ, દીઠી ન એણે મને,
- “પુઠ એની હવે મુકું નહીં જ, ઘણું વ્હાલાં છો તમે. ૩
- “વાંકો વાળ તમારો ન થાય, હૈયે ધૈર્ય ધારજો;
- “એને કરીશ ફજેત ફજેત, શા છે એના ભાર જો ૪
- “જશે વાત પ્રધાનને કાન, દેવી બધું જાણશે,
- “બોર બોર જેવાં આંસુ રાંડ વંઠેલી એ પાડશે. ૫
