આ પાનું પ્રમાણિત થઈ ગયું છે.
૧૦૧
યરવડા જેલમાં ગાંધીજીની સાથે

વલ્લભભાઈ : “ગમે તેમ હોય, મૅકડોનલ્ડ બધું ગળી જશે અને લવાદી ચુકાદો પણ આપણી વિરુદ્ધ જ આવવાનો છે.”

બાપુ: “હજી મને મૅકડોનલ્ડની આશા છે કે એ વિરોધ કરશે.”

વલ્લભભાઈ : “અરે, શેનો ? એ બધા સાવ નાગા માણસો છે.”

બાપુ: “તોયે આ માણસને પોતાના સિદ્ધાંતો છે.”

વલ્લભભાઈ : “સિદ્ધાંતો હોય તો આમ ટોરીઓને વેચાઈ જાય ? દેશની ઉપરથી કાબૂ છોડવો જ નથી.”

બાપુ: “એ તો નથી જ. પણ એમાં એનો સ્વાર્થ નથી. કાબૂ તો કોઈને નથી છોડવો, માત્ર લાસ્કી, હોરેબીન, બ્રોકવે જેવા થોડા માણસો સિવાય. બેન, લીઝ, સ્મિથ વગેરે બધા મૅકડોનલ્ડના જેવા જ. હું તો એટલું જ કહું છું કે પોતાના દેશનું હિત જોઈને આ માણસ ટોરીઓમાં ભળ્યો.”

તા. ૯-૭-’૩ર : વલ્લભભાઈ કહે: “ઇંગ્લંડમાં હિંદુસ્તાન સામે આખી પ્રજા જેવી રીતે એક થઈને ઊભી છે તેવું અગાઉ કોઈ વાર નહોતું.”

બાપુ : “ત્યાં હંમેશાં હિંદુસ્તાનની સામે ઐક્ય છે. કારણ હિંદુસ્તાન છોડવું એટલે ભિખારી થવા બરોબર છે. હિંદુસ્તાનને પકડી રાખવામાં વધારેમાં વધારે સ્વાર્થ રહેલો છે.”

તા. ૧૦-૭-’૩૨ : આજની ટપાલમાં ઘણા કાગળો થયા, અને ઠીક લાંબા છે. વલ્લભભાઈ કહે : “ઠીક છે, જેટલા વધારે થાય તેટલા સારા. ભાષાંતર કરી કરીને થાકી જશે એટલે કહેશે જવા દો. આ કાગળોમાં શું છે ?”

તા. ૧૨-૭-’૩૨ : ગોળમેજીમાં આવેલી દરખાસ્ત જોઈ બાપુ કહે: “લિબરલોમાં જરાયે સ્વમાનની ભાવના રહી નથી એમ સેમ્યુઅલ હોરે માન્યું હોય તો જ આવી દરખાસ્તો કરે. ખરી રીતે તો ગોળમેજીમાં પણ મસલત જેવું કાંઈ હતું નહીં. સરકારી સભ્યો જ પોતાનું ધાર્યું કરતા હતા એમ મેં જોયું. છતાં એમના મનને કંઈક સંતોષી શકે એવી એ યોજના હતી. આ યોજનામાં તો એવું મનને સમજાવવાનું પણ કશું નથી. એટલે એ લોકો એનો અસ્વીકાર કરે નહીં તો શું કરે ?”

વલ્લભભાઈએ પૂછ્યું: “હવે લિબરલો શું કરશે ?”

બાપુ કહે: “એમની મુશ્કેલ સ્થિતિ છે. કૉંગ્રેસ સાથે જોડાઈ શકે નહીં, અને આ વલણ ક્યાં સુધી ચાલુ રાખી શકશે ?”

વલ્લભભાઈ : “તમે એમને ઓળખો એટલે પૂછું છું.”

બાપુ : “ઓળખું છું, એટલે એમની મુશ્કેલી જણાવું છું.”

તા. ૧૩-૭-’૩૨ : હવે સરકારને ત્યાં કામના કાગળો રહે છે, અને નકામાં અહીં મોકલાય છે. મેં કહ્યું : “ ઓઆ ચીડવવાને માટે જ ને ? ઓ”

બાપુ કહે : “વલ્લભભાઈનો ઉદાર અર્થ કરવો એ સારું.”

વલ્લભભાઈએ એ અર્થ કરેલો કે કોઈ કારકુનને કામ સોંપ્યું હશે તે જે કાગળો તદ્દન નિર્દોષ લાગે તે પહેલા મોકલી દે અને બાકીના ઉપરી અધિકારીને જોવાને માટે રાખે.