તુજને ગોદ લઈ સૂનારાં મેં દીઠાં ટાબરિયાં;
તારાં ગીત તણી મસ્તીમાં ભૂખ-તરસ વીસરિયાં –
ઝંડા! કામણ શાં કરિયાં!
ફિધ થઈ તુજ પાછળ ફરિયાં,
આજ સુધી અમ અવળી ભક્તિઃ જૂઠા ધ્વજ ૫૨ ધાયાં;
રક્તપિપાસુ રાજકુલોના નેજા કાજ કપાયાં
ઝંડા! નિમકહલાલીનું
હતું એ કૂડ-બિરદ જૂનું.
પંથ પંથ ને દેવ દેવની પૂજી ધજા નિરાળી;
એ પૂજન પર શીશ કપાવ્યાં: હાય! કથા એ કાળી -
ઝંડા! વીત્યા યુગ એવા,
સકલ વંદનનો તું દેવા.
તું સાચું અમ કલ્પતરુવર: મુક્તિફળ તુજ ડાળે;
તારી શીત સુગંધ નથી કો માનસ-સરની પાળે –
ઝંડા! જુગ જુગ પાંગરજે;
સુગંધી ભૂતલ પર ભરજે!
રાષ્ટ્ર-દેવના ઘુમ્મટ ઉપર ગહેરે નાદ ફરુકે;
સબ ધર્મોના એ રક્ષકને સંતનૃપાલો ઝૂકે –
ઝંડા! આજ ન જે નમશે,
કાલ તુજ ધૂલિ શિર ધરશે!
આઠે પહોર હુંકારા કરતો જાગ્રત રહે, ઉમંગી!
સાવધ રહેજે, પહેરો દેજે, અમે ન રહીએ ઊંઘી –
ઝંડા! સ્વરાજના મંત્રી!
રહો તુજ ઝાલર રણઝણતી !
1931. આ ગીત એના માપને હિસાબે કોઈનો લાડકવાયો’ જેવું જ છે. પરંતુ તેને ગાવાનો ઢાળ છેક જ નિરાળો નિર્મિત થયેલો છે. એ ઢાળ જોશીલો અને વેગભર્યો હોઈ એમાં પરોવાયેલા શબ્દો પણ અમુક તાલ તેમજ વિક્રમશીલ ગતિને હિસાબે જ સ્વીકાર પામ્યા છે.
આગે કદમ
આગે કદમ ! આગે કદમ ! આગે કદમ !
યારો ! ફનાના પંથ પર આગે કદમ !
આગે કદમ : પાછા જવા રસ્તો નથી,
રોકાઓ ના – ધક્કા પડે છે પીઠથી,
