"માથા પર કાળી કાનટોપી હતી, ને ગળામાં ગાળિયો ઊડતો હતો, ટોપીને પોતે ફેકી દેવા મથતો હતો."
આટલું કહેતાં પિનાકીને તમ્મર ચડી ગયાં. એ ઝાડના થર ઉપર ઢળી ગયો.
"ડરશો મા. ભાઇ; એ તો નક્કી તમારા મામા જ હશે."
"શું થશે?"
"બસ, હવે આ ઘોડીને મારી પાસેથી કોઇ પડાવી શકશે નહિ. મારું બીજું બધું ભલે લઇ જાય : આ ઘોડી તો મારી છે ને?" એમ કહેની એ ઘોડીને પગે લાગીને બોલવા લાગી: "હવે તો, માડી તું મારી પીરાણી થઈ ચૂકી. તારે માથે પીર પ્રગટ્યા! તમે... હવે એ ગાળિયો કાઢી નાખો. લ્યો... મારા શેઠને હું તલવાર બંધાવું... ને... તમારે તો હવે... નીલો નેજો ને લીલુડી ધજા! રણુજાના રામદે પીર જેવા બનજે, હો! જેને કોઇને ભીડ પડે તેની વારે ધાજો! હા....હા... તમારે તો જ્યાં જયાં જેલખાનાં, ફાંસીખાનાં, ત્યાં જ સહાય દેવા દોડવાનું. કેદખાનાનાં તાળાં તોડવાં - ભીતું ભાંગવી - શાબાશ શેઠ! તમે પાછા આવ્યા મારા -"
એટલું બોલતી બોલતી એ ઘોડીના દેહ ઉપર ટેકો લઈ ઢળી : જાણે એ અંતરીક્ષમાં કોઇકને ભેટતી હતી.
"હાલો ભાણાભાઇ! આજ આપણે ઘોડીને દોરીને જ હાલ્યા જઈએ. તમને સ્ટેશન મૂકીને પછી હું રજા લઈશ."
"પછી ક્યારે આવશો?"
"આવીશ, તમને ઘોડીની સવારી કરાવવા."
સ્ટેશને પિનાકીથી છૂટી પડીને એણે ઘોડી ડુંગરા તરફ દોરી. તે તરફ ધજાળા હનુમાનનું ધર્મસ્થાનક હતું.
પિનાકીએ આજે રેલગાડીના ચાર-પાંચ ડબા આસોપાલવનાં તોરણ અને ફૂલના હાર વડે શણગારાયેલા દેખ્યા. તેના મનમાં કુતૂહલ જાગ્યું: 'કોણ હશે એ ડબામાં?'
