યુગવંદના/માતા. તારો બેટડો આવે !
| ← છેલ્લો કટોરો | યુગવંદના માતા. તારો બેટડો આવે ! ઝવેરચંદ મેઘાણી ૧૯૩૧ |
છેલ્લી સલામ → |
માતા ! તારો બેટડો આવે :
આશાહીન એકલો આવે.
જો જો ! મારો બેટડો આવે :
સંદેશાઓ ખેપિયા લાવે.
જ્વાળામુખી એને કાળજે રે, એની આંખમાં અમૃતધાર –
આવો કોઈ માનવી આવે ?
ભેળાં કાળ-નોતરાં લાવે. — માતા૦
સૂતો રે હોય તો જાગજે, સાયર ! ઘેર આવે પ્રાણાધાર,
હૈયે તારે બાંધ હિંડોળા :
મોભી મારો ખાય છે ઝોલા. — માતા૦
ધૂળરોળાણા એ મુખ માથે, વીરા છાંટજે શીતળ છોળ,
પ્રેમેથી પાહુલિયા ધોજે !
આછે આછે વાયરે લ્હોજે ! — માતા૦
તારા જેવાં એના આતમનાં ગેબી હિમ, અગાધ ઊંડાણ;
ત્યાંયે આજે આગ લાગી છે :
ધુંવાધાર તોપ દાગી છે. — માતા૦
સાત સિંધુ તમે સામટા રે – એની ઓલવાશે નહિ ઝાળ,
ઠાલાં નવ ઢોળશો પાણી !
ના ના એની વેદના નાની. — માતા૦
કોટકોટાન હુતાશ જલે તારા હૈયાની માંહી, ઓ આભ !
એવી ક્રોડ આપદા ઘીકે,
છાની એની છાતડી નીચે. — માતાજી
માનતાં’તા કૂડાં માનવી રે એને ફોસલાવી લેવો સે'લ !
પારધીનાં પિંજરા ખાલી :
હંસો મારો નીકળ્યો હાલી. – માતા૦
ઘોર અંઘારી એ રાતમાં રે બીજાં બાળ ઘોરાણાં તમામ;
આઠે પો૨ જાગતી આંખે
બેઠો તું તો દીવડે ઝાંખે. – માતા૦
બૂડ્યા બીજા ઘેલડા રે માયામોહ કેરે પારાવાર,
બેટા ! તું તો પોયણું નાનું :
ઊભું એક અભીંજાણું.. – માત.
પોતાના પ્રાણપિપાસુઓનાં તેં તો ખોળલે ખેલાવ્યા બાળ;
ચૂમી ચૂમી છાતીએ ચાંપ્યા :
બંધુતાના બોલડા આપ્યા. – માતા૦
રોમે રોમે તારે દાંત ભીંસી ઝેરી કરડ્યા કાળુડા નાગ;
ડંખે ડંખે દૂધની ધારા
રેલી તારા દેહથી, પ્યારા ! – માતા૦
ચીર પાંચાળીનાં ખેંચવામાં નો'તા પાંડવોએ દીધા હાથ;
આજે અધિકાઈ મેં દેખી :
બેટાઓએ માતને પીંખી ! – માતા૦
એકલો તું આડા હાથ દેતો ઊભો દોખિયાંને દરબાર;
તારી એ અતાગ સબૂરી
શોષી લીધી વેરીએ પૂરી. – માતા૦
કુડ પીધાં, હીણમાન પીધાં, પીધાં ઘોળી દગાવાળાં દૂધ
કડકડતાં તેલ તે પીધાં :
ગાળી ગાળી લોહ પણ પીધાં. – માતા૦
ગોપવીને છાના ઘાવ કલેજાના રાખજે ખૂબ ખામોશ !
વાવાઝોડાં કાળના વાશે,
તે દી તારી વાટ જોવાશે. – માતા૦
કંપશે સાત પાતાળ, આભે જાતા ઝીંકશે સાયર લોઢ;
ખંડે ખંડે બોળશે લાવા :
ભૂકમ્પોના ગાજશે પાવા. – માતા૦
'ધાઓ ધાઓ, ધેનુપાળ !' તેવા તે દી ઊઠશે હાહાકાર,
શાદુળા ને સાંઢ માતેલા
ઢૂંગે ઢૂંગે ભાગશે ભેળા. – માતા૦
ભાઈ વિદેશીડા ! વિનવું રે – એને રોકશો મા ઝાઝી વાર;
બેઠી હું તો દીવડો બાળું :
ક્યારે એના ગાલ પંપાળું ! – માતા૦
તારી કમાઈ-ગુમાઈનો મારે માગવો નો'ય હિસાબ;
બેટા ! તારી ખાકની ઝોળી
માતા કેરે મન અમોલી. – માતા૦