અખાના છપ્પા/વૈરાગ્ય અંગ
| ← કવિ અંગ | અખાના છપ્પા વૈરાગ્ય અંગ અખો |
વિચાર અંગ → |
વૈરાગ્ય અંગ
જો ઉપજે તો ભલો વૈરાગ્ય, બીજાં કૃત્યનો ના ચપે પાગ;
હેલામાં હરિ પામે વેદ, જો ઉપજે સાચો નિર્વેદ,
જ્યમ ફુલ પાછળથું ફળ નિદાન, અખા વૈરાગ્ય તે પરમ નિધાન. ૨૪.
વૈરાગ્ય વિના તે ઉપજે ખેદ, મારું તારું ભેદાભે;
એ સત્ય વૈરાગ્ય ગોળીની ખોટ, લાગે તો થાએ લોટપોટ;
જો ભાગે અખા પર કે પાગ, તોય ટળે તે ઉડવા લાગ. ૨૫
સત્ય વૈરાગ્ય સ્વામીનું હૃદે, મહા પુરુષ સર્વે એમ વદે;
જે વૈરાગ્ય દેખાડે કરી, એ તો મના કેરી મશ્કરી;
પલકે પલકે પલટે ઢંગ, એ તો અખા માયાનો રંગ. ૨૬
સૂરજ તેમ સાકો વૈરગ્ય, પડતાં ના જુવે જાગ્ય કુજાગ્ય;
સહુને તેજા કરે તે સહી, પડચાયો પોતામાં નહીં;
જ્યાં ઉપજે સાચો નિર્વેદ, નોહે અખા ત્યાં ભેદાભેદ. ૨૭
સત્ય વૈરાગ્ય સ્વે જાણો હરિ, યાં માયાને શું ગ્રહિયે આદરી;
જેમ નવ ગૃહનાં રત્ન મૂલવાય, પણ પારસ્નું મૂલા ન થાય;
અખા તે વૈરાગ્ય વિચાર, વેશ તુંને નહિ મૂકે પાર. ૨૮
પતિ કહાવે તો મનને જિત્ય, બાકી જે કરશે રીત્ય;
ચાર વર્ણ ને આશ્રમ ચાર, જ્યાં અવતરે ત્યાં વેષ વ્યવહાર;
અખા વાત પામ્યો શી નવી, એ લાગું તે છૂટ્યો ભોગવી. ૨૯
એમ સમજે નર પામે પાર, જે તું પ્રથમા હતો કર્તાર;
મુજ જાતે જે રે છે હરિ, વચ્ચે હું રહ્યો માથે કરી;
અખા એમ વિચારી રહે, શીશ પોટલો નાખી વહે. ૩૦
ગોળે મરે કાં શોધે વખ, તપી ભમી કાં પામે દખ;
ફરતા ફરતા દીસે ઘણા, જેમા તાતી વેળુમાંહે ચણા;
અખા ઉડી જો અળગો પડે; વસ્તુ વિચાર સદ્ગુરુથી જડે. ૩૧
હેત વિના પ્રવૃત્તિ વધે, હોંસે કુબુદ્ધિ બેસે ગધે;
દેખાદેખી સહુ કોઇ કરે, કોણા જુવે જે શું છે સરે;
અખા જો વિચારી જુવે રોતા દેખી સહુ કોઈ રુવે. ૩૨
ઘરમં ઘાયલ મન કામના, કરે કર્મામોહ્યાં દામ ચામનાં;
કુલે શેકે કેમા નિર્વાણ, જો નહીં ઉપજે આતમ જાણ્ય;
સૌનામાં સૌ ઉપજે મરે, અખા સમજ તે મોટી સરે.૩૩
ભૂનાં ભાંડ એક જોતાં શરુ, લાગ્યો અગ્નિ કહાવ્યું ઠીકરું;
તેમ જીવ શિવ વસ્તુગત એક, અહંતા કેરી લાગી ટેક;
અખા જીવ અહંતા ભાગ, ઉજ્જ્વલમાં જેમ કાળો ડાઘ. ૩૪
અગમ પંથમાં મોટો ભલ્લ, ચાલી શકે કોય એક્લમલ્લ;
સામો મળે નવ વાંકો જાય, નિજ બાળ બળિયો ત્યાં ઠેરાય;
બાકી અખા હોકારા કરે, ભૂમિ વિના કોઇક પગ ધરે. ૩૫
વણ ખાંડે જગતીમાં જિત્ય, જો કોઇ સમજે આતમ રીત્ય;
જાઇશ માં ખોવા પામવા, ઇચ્છિશ માં ટળવા ને થવા;
પ્રવૃત્તિ નિવૃત્તિ દાસે છે બે, જોઇ અખા તો એ ધેર રહે. ૩૬