કુસુમમાળા/શિયાળાનું સ્હવાર
| ← હુનાળાના એક પ્હરોડનું સ્મરણ | કુસુમમાળા શિયાળાનું એક સ્હવાર નરસિંહરાવ દિવેટિયા |
કૉયલનો ટહુકો → |
શિયાળાનું એક સ્હવાર
પ્રિય! જો, રમ્ય આ શું સ્હવાર!
રવિનું તેજ જો સહુ ઠાર
રેલી રહ્યું કરંતું હાસ
પૃથ્વી પર અને આકાશ! ૧
દેતું ઊંફ સુખમય આજ,
જીતી શીતકેરું રાજ્ય.
હાવા તેજસાગર માંહ્ય
પંખીડાં પ્હણે શાં ન્હાય! ૨
ઊડતાં અહિં તહિં સ્વચ્છન્દ ,
રમતાં જુગલ ભર આનન્દ;
બેસે એક ક્ષણ તરુડાળ,
પાછાં ઊડી જઇ તત્કાળ, ૩
તરતાં તેજસાગર માંહ્ય
મીઠું ગાન ગાતાં જાય!
ત્હેને પ્રેમભર જો આજ
નિરખી શો રહ્યો રવિરાજ! ૪
છાયામિશ્ર તડકે આમ
રચનાચિત્ર રચ્યું આ ઠામ
તે પર ઊભું તરુવરવન્દ
મન્દ ઝૂકે સમીરે મન્દ, ૫
ત્ય્હાં આ એક તરુને ડાળ
બેઠું શુકનું યુગ્મ રસાળ;
કાન્તા લઈ સમીપે આજ
બોલે મીઠડું શુકરાજ. - ૬
"કાન્તે! આજ દિન આનન્દ
રમિયે આપણે સ્વચ્છન્દ.
જો, આ હાસ કરી રવિરાય
લાંબા કર પસારી આંહ્ય ૭
અલિઙ્ગન ભરે ભરરંગ
ધરણીને ધરી શું ઊમંગ!
ને આ ગાન ગાઈ સમીર
ચૂમે તરુઘટાને ધીર. ૮
ચાલ્યા પ્રેમકેલિતરઙ્ગ
ચોગમ વ્યાપિયો ઉછરંગ;
આજે આપણે પણ આંહિં,
ઝીલિયે રસતરઙ્ગો કાંઈ. ૯
ધરિયો જન્મ સુખને કાજ,
તો શું તજવું ત્હને આજ?
ભૂલી ભૂતભાવિખેલ,
આ ઘડી રંગ રમિયે રેલ." ૧૦
હાવાં ચાટુ વચન ઉચરી,
શુક શો ચુમ્બતો નિજ પ્યારી!
વ્હાલી! નિરખી આ સુખમૂળ,
વર્તન રાખ્ય તે-અનુકૂળ. ૧૧
ટીકા
ફેરફાર કરોકડી ૨, ઉત્તરાર્ધ - રવિના તેજમાં પંખી ઊડતાં તે પ્રકાશના સાગરમાં ન્હાતાં હોય એમ જણાતાં.
કડી ૫. ઝાડના જથામાં સૂર્યનો પ્રકાશ તથા ઝાડનો છાંયડો મળી ચિત્ર જેવું થયેલું; તે ચિત્રરચના ઉપર તરુવૃંદ ઊભેલું પણ ગણાય.
કડી ૧૦. ભૂતભાવિખેલ - ભૂતકાળના તથા ભવિષ્યકાળના ખેલ,- કાળની રમત તે કાળમાં થયેલા તથા થનાર વૃતાન્ત.
કડી ૧૧, ચરણ ૨. પ્યારી - 'ચુમ્બતો'નું કર્મ. ચરણ ૩. સુખ-મૂળ- આ શુકયુગ્મનું સુખ આપનારું ઉદાહરણ. ચરણ ૪. તે અનુકૂળ=ત્હેને અનુકૂળ, ત્હેના જેવું.