બાપુનાં પારણાં/અંતરની આહ
| ← તારાં પાતકને સંભાર | બાપુનાં પારણાં અંતરની આહ ઝવેરચંદ મેઘાણી ૧૯૪૩ |
છેલ્લો કટોરો → |
મને સાગરપાર બોલાવી ઓ બ્રીટન !
આદરમાનભર્યાં દઈ ઈજન,
બાંધવતા કેરાં બાંધીને બંધન
આખર આજ મતિ બિગડી :
રૂડી શ્વેત ધજા રગદોળી રહી ! ૫
અયિ ! અમૃત ચોઘડિયાં ગડિયાં
ત્યારે કેમ હળાહળ ઘોળી રહી !
મારા કોલ પળાવવા કારણિયે
ખાંડ્યા ખેડૂતોને મેં તો ખાંડણિયે,
એનાં ધાન લીધાં કણીએ કણીએ, ૧૦
'ખપી જાઓ, વીરા મારા,
નેકીને ખાતર!'
એમ ધૂમ્યો વિનવી વિનવી,
- ↑ *ચાર ગીતોમાં ગાંધીજીની જુદા જુદા પ્રસંગોની મનોદશા વર્ણવેલી છે.
ત્યારે વાહ સુજાન ! ઈમાનદારી કેરી
વાત તારી તો નવી ને નવી !
હું 'સુલેહ ! સુલેહ ! સુલેહ !' રટ્યો; ૧૫
નવ નેકીને પંથેથી લેશ હટ્યો,
દિલે તારેથી તો યે ન દંશ મટ્યો,
તું 'ડરાવ ! દબાવ ! ઉડાવ !' વિના
બીજો દાવ એકેય શીખી જ નથી !
તુંને શું કહું માનવની જનનિ ! ૨૦
વશ થાય પશુ પણ વાલપથી.
મારા ખેડુને માર: મને તંહીં મેફિલ !
અહીં ગોળીબાર: ત્યાં કૂજે કોકિલ !
અહીં કાળાં કારાગાર: ત્યાં મંજિલ !
ખૂબ સહ્યાં અપમાન, ગળ્યાં વિષપાન; ૨૫
હવે મને રોકીશ ના !
મારાં સ્થાન માતા કેરી ઝુંપડીએ :
મને મેફિલમાં ઘેલી ! ગોતીશ ના.
અહીં છે, અહીં છે, મુગતિ અહીં છે;
નથી ત્યાં, નથી ત્યાં, બીજે ક્યાં, અહીં છે; ૩૦
પ્યારી મા-ભૂમિની ધરતી મહીં છે.
એને શોધીશના દિલ ! સાગરપારની
તેજભરી તકરાર વિશે,
એનો રાખીશ ના ઇતબાર હવે
બીજી વાર કો' કોલકરાર વિશે ! ૩૫
વળી જાઓ, રે વ્હાણ વિદેશ તણાં !
મારે હૈયે તો કોડ હતા ય ઘણા
સારી સૃષ્ટિના સંતસમાગમના.
મારેહોંશ તો ખાસ હતી મારા ખૂનના
પ્યાસી જનોના મિલાપ તણી; ૪૦
મારે હામ હતી ભૂખ્યા સિંહોને બોડમાં
પેસીને પીઠ પંપાળવાની.
મહાસિંધુની ઓ લહરી લહરી !
તમ બિન્દુ યે બિન્દુની જીભ કરી
વદજો સારા વિશ્વને તીર ફરી – ૪૫
જગબાંધવતા કેરા વૈરીજનોને ન
ગાંધીનું પ્રેમપ્રયાણ ગમ્યું;
દારૂગોળાના વારસદારને નગ્ન
ફકીરનું નેત્રસુધા ન ગમ્યું. ૪૯
