લક્ષ્મી નાટક/સ્વાંગ ૬ ઠ્ઠો
| ← સ્વાંગ ૫ મો | લક્ષ્મી નાટક સ્વાંગ ૬ ઠ્ઠો દલપતરામ |
સ્વાંગ ૭ મો → |
સ્વાંગ ૬ ઠ્ઠો
ફાતમાઃ ઓ ભાઈ લખમીકા મુકામ ઈધર હે, હમ રસ્તા ચુક ગયે?
ભી.: આવો રૂપાળાં લેરખડાં લખમીજીનું દેવળ એ જ છે. તમે ભુલાં નથી પડ્યા પણ તમે પુછો છો તે તમારાં વચન અમને ઘણાં પ્યારાં લાગે છે. ફા: નહીં તુમ દગાબાજ હો હમ અંદરશે કોઈકું બોલા દેગી.
ભી: કેમ હું હમણાં અંદરથી જ આવ્યો છું અને તમારે શું કામ છે. દેવીનું તે તો કહો?
ફા.: ક્યા કહું મેં બડી અપશોશમેં ડુબી હું ઓ દેવીકી આંખ્ય ખુલ્લી હુઈ ઉસ બખતશે અમારા બુરા હાલ હુવા.
ભીઃ તમને તમાકુ પીવા મળતી નથી કે શું?
ફા: તુમકુ હાંશી હોતી હે. મેરા જાન જાતા હે, મેરે કલેજામાં આગ લગી હે.
ભી: તમારા કલેજામાં કિયે ઠેકાણે આગ્ય લાગી છે?
ફા.: સુનો મેરે પાસ એક જુવાન મરદ થા. સો, થા તો ગરીબ ઓર બડી મુંછાવાળા અછા આદમી થા. હમકું કુછ ચૈયેસો જલદી લા દેતા ઓર ઇનકુ ચૈયસો હમેરી પાસભી માગ લેતા.
ભી.: તમારી પાસેથી શું માગી લેતો?
ફા.: બડી અદબ વાળા થા. હમેરી પાસ જાસ્તી નહીં માંગતા,કબી બેઠને કે વાસ્તે ટટું મંગતા, તલવારકું મિયાંન ન હોય તો મેરે પાસ પૈસા મંગતા; ઓરસકા દિન હોય તબ અછા કપડાં માંગ લે ઉનકી ભેંણકે વાસ્તે દો ઘઘરીઆં ઓરતકે વાસ્તે સાડી ન હોય તો માંગ લેતા, ઓર કબી દોમણ અનાજ મેરે પાસ માંગ લેતા.
ભી: તારે તો મોટી અદબવાળો હશે બીજું કાંઈ?
ફા.: ઓર હમકું બોલતા કે લાલકે બાસ્તે નહીં મંગતા. તુમેરી યાદીકે બાસ્તે મંગતા હું.
ભી.: ત્યારે એ તો તમારો ઘણો સ્નેહી હશે?
ફા: પન અબી ઉસકા દીલ ફીર ગયા ઓર બડા લુચ્ચા હો ગયા.
ભી.: લુચ્ચા શી રીતે?
ફા.: હમને કલકે રોજ શકર, બદામ, મેવા ઉસકે ઘરકું ભેજા થા સો પીછે ભેજકર જાસ્તી મેવા મેરેકું ભેજા ઓર મેં હવાલ કહેવાયાથા. સાંજકી બખત હમેરા મુકામ પર આવનાંતો ઉન્નેં જવાબ ભેજા કે ઓતો જલ વહી ગયા.
ભીઃ ત્યારે તો એ ડાહ્યો હશે, જ્યાં સુધી ગરીબપણામાં હતો ત્યાં સુધી ધુળ ખાવી પડી. પણ હાલ દોલતવાળો થયો એટલે એવો ખોરાક છોડી દીધો.
ફા: હમ સોગન ખાકર સચ કહેતે હૈં, ઓ આગે રોજ રોજ હમારે મકાન પર આતે.
ભી.: તમને ડફણાવી દેવા લઈ જવા સારૂ?
ફા: નહીં, નહીં, હમશે પ્યારી બાતચીત કરનેકુ. ભીઃ કાંઈ જોઇતું હશે ત્યારે આવતો હશે?
ફા.: કોઇ વખત મેરેકુ દિલગિર જાનકર જેસે મીનાંકુ પડાવે એસા એસા સવાલ હમકુ સુનાતા.
ભી.: અને કેટલાક રૂપૈયા લેઈને જતો?
ફા.: એક વખત બડી ઇદમેં ગાડીમેં બેઠકર મેં જાતીથી સો મેરેકું દેખકર કેતા ઘુસ્સા હુઆ ઓર દુસરે દન હમકું ઉસ સબબ મારા દેખો ઉસકી આંખોમેં કીતના ઝેર આયા.
ભીઃ એનો વિચાર હશે કે પોતાના ભાણામાં બીજા કોઈને હાથ પડવા દેવો નહીં.
ફાઃ મેરેકુ બોલતા તુમારા હાથ ખુબ સુરત ભરેલા હે.
ભીઃ તે હા. જે સમે પૈસા હાથમાં હતા તે સમે.
ફાઃ બોલતા તુમેરી ખસબોઈ બોત અછી હે.
ભીઃ તે હા. તમે અતરની શીશીઓ એના ઉપર ઢોળતાં હશો તે સમે.
ફા.: હમકુ બોલતા તુમેરી આંખાં બડી બડી અછી હે, હરણ કે માફક.
ભી.: તારે તે તમારો દોસ્ત એવો મુરખ નહીં હોય કે એવી વિષય ભરેલી ડોશીને ફોસલાવી સકે નહીં.
ફાઃ ઓ દેવીકું લાયક નહીં હે, જો એસા ફાયદા દુનિયાકા કરના.
ભીઃ હવે તમારે દેવી પાસેથી શું લેવું છે?
ફાઃ વાજબી બાતાંતો ઓઈ હે જીને હમેરા એતા એતા લીયા ખાયા સૌકુ હમેરી નોકરીમેં રખના.
ભી.: પણ તે રાતની વખતે હિસાબ ચુકવી દેતો કે, નહીં.
ફા.: પણ એ તો બોલતાથા તુમારી ઉમ્મર તલક હમ તુમકું નહીં છોડેંગે.
ભી.: એણે જાણ્યું હશે કે, હવે તમારી ઉમ્મર પુરી થઇ.
ફા.: ક્યા ઉમ્મર પુરી હોય મેરા તો દિલગીરી કે સબબસે એસા બદન સુક ગયા.
ભી.: તમે સુકાઈ તો કાંઈ ગયાં નથી. પણ તમારું શરીર સડી ગયું લાગે છે.
ફા.: અરે મેં તો એસી સુક ગઈ જો મેરા બદન અંગુઠીમાં સોંસરા નીકલ જાય.
ભી.: હા અંગુઠી પૈ જેવડી હોયતો એમ થાય.
ફા.: દેખો મેં જો જુવાનખાંકી બાત બોલતી હું સો ઓ ચલા આતે હૈ. સીરપર ફુલ રખા હે, બડા બડા કપડાં પેહેરયાં હે, જેસે સાદીકી વખતમાં ખાનેકુ જતા હોય.
જુવાન.: હાં, બીબી સાહેબ, તુમારી મીજાજ કેસી હે? ફાઃ ક્યા બોલતે હે?
જુઃ ઓ મેરી જુંની પ્યારી અલ્લા અલ્લા તુમેરા બાલ જલદી શફેદ હો ગયા.
ફાઃ દેખો દેખો મેરેકું બે અદબી કરતા હે.
ભીઃ તમારે ને તેમને આજ ઘણે દહાડે મેલાપ થયો હશે?
ફાઃ એરા પીટા તું ક્યા જાણતા હે ઓતો ગએકાલ મેરી પાસ આયા થા.
ભી.: ત્યારે એનો ચાલ એવો હશે કે કેફ કરે ત્યારે જ આંખ્યો ઉઘડતી હશે. તેથી હાલ સફેત વાળ દીઠા?
ફા.: નહીં,નહી, એસા હમેસ મગરુર રહેતા હે ઓતો.
જુ.: ઓ પીરાનપીર ઓ બુઢીકે મોં પર કેતની કરચલીયાં પડી હે દેખો.
ફા.: અરે હમેરી પાસ મસાલ મત લાવો.
ભી.: ઠીક કહે છે, એને ઝાળ લાગશે તો જુનાં તોરણની પેઠે બળી જશે.
જુ.: બુઢી થેં હમારી સાથે ખેલેગી?
ફા.: લુચ્ચા કોનસી જગો પર?
જુ.: ઈસ જગોપર દેખો, ઓ પાસા લો.
ફા.: ક્યા ખેલેંગે?
જુ.: તુમેરે કીતને દાંત હે?
ભી.: હું પણ ખેલીશ. હું કહું છું, કે ત્રણ અથવા ચાર.
જુ.: તુમ હાર ચુકા મેં કહેત હું એકૈ દાંત હે.
ફા.: ઓ લુચ્ચા શીરદાર તુમ દીવાના હુવા કે ક્યા મેરેકું નીછારે નખતે હો.
જુ.: તેરેકું ધોવાયકર સાફ બનાઈ હોય તો અછી હોય.
ભી.: ના.ના. એને ધોવરાવે તો આ હરીયાલ લગાવી છે તે ઊતરી જાય તો ઊલટી ખરાબ દેખાય.
ફા.: તેરા કલેજા કાટ ખાઊં તેરી બડી ઊમ્મર હોઈને કુછ અક્કલ તો હે નહીં.
જુ.: અરે ક્યા ઊસકે સાથ ખેલતી હે મેં સબ દેખતા હું.
ફા.: હે ખોદા દેખો હમેરે શીર તોમત નાંખતા હે ઊને હમકું હાય તો નહીં લગાયા હે.
ભી.: અરે રામ અમારો જીવ ફરયો હોત તો અમે એવું કામ કરત પણ તમારે આવી કન્યાને છોડી મુકવી એ કાંઈ ઠીક નથી.
જુવાનઃ નહીં હમારા દીલ ઊસકે પર બહોત આશક હે.
ભી.: તોય પણ તમારે માથે તોમત નાંખે છે?
જુ.: ક્યા તોમત? ભી.: કહે છે, કે એ તો ઘણો મગરૂર છે, અને કહે છે કે, એ તો નીર વહી ગયાં.
જુ.: હમ ઊસકી બાબત તુમારે સાથ તકરાર નહીં કરતા હે.
ભી.: શું કહો છો?
જુ.: દુસરા કોઈ ઊનકી પર હરામ નજર કરે તો હમ માર ડાલે, ઓર તુમારે પર હમારી બોત ખુશી હે. તુમારે ચૈયેતો એ જોરૂંકો લે જાના.
ભી: ત્યારે એમ જ કહેને જે તમારે એને રાખવાની મરજી નથી.
ફા.: એસી બાત કોન સાંખેગી?
જુ.: સુનો બુઢ્ઢી એક બાત હે તુમ તેરે હજાર વર્ષ હુઆ ખરાબ કામ કરતે હો ઊસ વાસ્તે તુમેરી સાથ બોલના ભી અછા નહીં.
ભી.: તમે શેલડીનો રશ ચુસી લીધો છે તે હવે તેના કુચા પણ ચાવવા પડશે.
જુ.: થુ, થુ ઓતો કુચા બોત જુના ઓર સડેલા હે, ચલો હમેરી અંદર જાનેકી મરજી હે દેવીકું ઓ ફુલ ચડાનેકું.
ફા.: હમેરેબી ઓ કામ કે બાસ્તે અંદર જાના હે.
જુ.: એસા હોયતો હમેરે જાના નહીં હે.
ભી.: હે ભાઈ હીમત રાખો આ ભર્યા શેહેરમાં એ ડોશી તમારી લાજ નહીં લૈ શકે.
જુ.: હમ અબી કોઈકી બાત નહીં માનેગા હમકું બોત રોજ હુએ ગુલામકી માફક રખતી હે.
ફા.: જાઓતો હમ પીછે આયગે.
ભી.: વાહ! વાહ! જેમ ચમકની લારે લોઢું ચાલે તેમ આ ડોશી જુવાન મરદની લારે કેવી ચાલે છે.
❄❄❄