સ્રોતસ્વિની/એક નાવિકને
| ← અવસાન | સ્રોતસ્વિની એક નાવિકને દામોદર બોટાદકર |
નરમેધ → |
એક નાવિકને
( શિખરિણી )
સડેલી નૌકા ને શઢ પણ સમૂળા સડી ગયા, અને તેના સ્તંભો પવન થકી તૂટી પડી ગયા; તળે ન્હાનાં મોટાં અપરિમિત છિદ્રો અહીં તહીં, દીસે રોકી રાખ્યું જલધિ-જલ ડૂચા દઈ દઈ.
તથાપિ તેનાથી અધમ ઉરના નાવિક, અહો ! મહાસિંધુ માંહે સફર કરવા તત્પર થયો ! પ્રવાસી વિશ્વાસુ તુજ વચન સાચાં સમજતાં, હશે કેવી હોડી ?—નહિ નયનથી એ નિરખતાં.
ઉમંગોથી આવે ઝટપટ જવા ઇચ્છિત સ્થળે, ધકેલી બીજાંને કંઈક વળી કૂદી મહિં પડે; બિચારાં એ બેઠાં જલધિ તરવા આતુર થઈ, અગાડીથી આખું તુજ કર વિષે આતર દઈ.
અરે ! જો ! આ સામે જલદ સમ સિંધુ ગરજતો, અનેરા ઉલ્લેલે, અમિત બલ સાથે ઉછળતો, કિનારાનું ક્યાંએ નહિ દૃગ થકી દર્શન થતું,
નવા જીમૂતેથી ગગનતલનું ગેપન થતું. <poem>ચલાવી તેં ચાહી વગર સમજે સત્વર તરિ, દિશાઓ ના દીસે, ગમન પથનું જ્ઞાન ન જરી, વડા ગ્રાહો વેગે તરણિ ભણી આવે તલપતા, કરે સ્પર્ધા કેવી તુજ સહિત એને ગળી જવા ?
વહે સામો વાયુ બળથી તરિને કંપિત કરે, હઠાવી દે પાછી, પણ હૃદય તારૂં નવ હઠે; થયાં ખુલ્લાં છિદ્રો, જલ પણ ભરાતું ઝડપથી, થતી ડૂબું ડૂબું નફટ ! તુજ નૌકા હર ધડી.
પ્રવાસી તો પેલાં સકળ નિજ ચિંતા પરહરી, શ્રમે થાકી સૂતાં તુજ શરણમાં જીવન ધરી; કદી કેાઈ કેાઈ ઝબકી ઝબકી જાગૃત થતાં, દિલાસાના શબ્દો શુણી સહજ નિશ્ચિંત બનતાં.
અને ભૃત્યો તારા તરિગતજ્વોત્સર્જન ત્યજી, ફરે ફાટી આંખે પથિક જનના મંડળ મહિં; અભાગી પાન્થોને કપટ-વચને મુગ્ધ કરતા, ફસાવી, લેભાવી, છળ ખળથી સર્વસ્વ હરતા,
દીસે દૃષ્ટિ એની મલિનતર ભુંડી અધભરી, વદે મીઠી વાણી, પણ હૃદયભૂમિ વિષભરી; તને એનાં કાળાં અહહ ! અપકૃત્યે ઉર ગમે,
નિસર્ગેથી તારૂં હૃદય પણ એ દુષ્પથ રમે. <poem>અરે ! ડોલે નૌકા, ગતિ શિથિલ એની થઈ ગઈ, વધેલા વારિથી અટકી અહીં ઉભી રહી ગઈ; જતી નીચે નીચે જલધિતલનો સ્પર્શ કરશે, હજારો પ્રાણીનું જલ મહિં વૃથા જીવન જશે.