અખેગીતા/કડવું ૪ થું - અજ્ઞાની જીવની દુઃખ દશા
| ← કડવું ૩ જું - વેદાંતના પ્રાચીન શ્રોતાવક્તાનાં નામ | અખેગીતા કડવું ૪ થું - અજ્ઞાની જીવની દુઃખ દશા અખો |
કડવું ૫ મું - જીવ ઉપર માયાનો દગો → |
કડવું ૪ થું - અજ્ઞાની જીવની દુઃખ દશા
રાગ ધન્યાશ્રી
પૂર્વછાયા
રાત્યમાંહે રડવડે, અજ્ઞાને આવર્યો હતો;
તે નિજ આત્માથી ઓતળી[૪], વિચરતો માયાવતો[૫]. ૧
જેમ સુતો નર નિદ્રાવિષે, માયા[૬] બહુ બીજી રચે;
માયાવરણ[૭] પોતે થઇ ને, નિદ્રાવશમાંહે[૮] પચે[૯]. ૨
આપથી[૧૦] ઓતળેથકે[૧૧], અસંભાવના[૧૨] ઉપજે;
પછે તે વિપરીતભાવના[૧૩] આચરે, ને દુઃખ પામે થોડે ગજે[૧૪]. ૩
પંચ પર્વા[૧૫] માયા-અવિદ્યા, હૂં મારૂં આદે સહી;
તે ફરે ફેરા ભવવિષે, જ્યમ મણિ નિગમે[૧૬] આંધળો અહિ[૧૭]. ૪
તે ભોગ દેખી ભૂર[૧૮] થાયે, લડાવા ઇંદ્રિ-વિષે[૧૯];
સંસારનાં સુખ સત્ય જાણી, કર્મ-મોદક[૨૦] નિત્ય ભખે. ૫
કર્મજડને કર્મ વહાલાં, મર્મ ન સમજે બ્રહ્મનો;
પૂરી પૂરી તે આચરે, પણ ટળે નહીં દેહ ચર્મનો[૨૧]. ૬
પરમાત્માને પુંઠ દઇ, આત્મા ઇંદ્રિ જુવે;
ઇંદ્રિની દ્રષ્ટિ વિષે સાહામી, એમ આપોપું[૨૨] નર ખુવે. ૭
વિષય વરક્ત[૨૩] કરે હરિથી, નીચપણું દે જીવને;
અજ્ઞાને અવળો ફરે, તે સંમુખ ના હોય શિવને. ૮
સંસારનાં સુખ અધિક દેખી, કૃપા માને ઇશ્વરી;
અંતરમાંહેનું જ્યાંન[૨૪] ન જાણે, જે પ્રાણપતિ ગયો વીસરી. ૯
કહે અખો સહુકો સુણો, જો આણો જીવના[૨૫] અંતને;
હીંદો પરમપદને પામવા, તો સેવો હરિ-ગુરુ-સંતને. ૧૦
- ↑ રાતનો
- ↑ સવારમાં
- ↑ જેને દિશાની ભ્રાંતિ થઇ છે એવો.
- ↑ વિમુખ થઇને
- ↑ માયાભણી
- ↑ સ્વપ્નના પદાર્થો
- ↑ સ્વપ્નના પદાર્થોને કલ્પનાર.
- ↑ નિદ્રાને વશ થઇને.
- ↑ સુખદુઃખનો અનુભવ કરે છે
- ↑ સ્વરૂપથી
- ↑ વિમુખ થવાથી
- ↑ સંશય
- ↑ વિપમર્ય-મિથ્યા જ્ઞાન.
- ↑ સામર્થ્યે
- ↑ વિભાગવાળી
- ↑ ખોવાઇ જવાથી
- ↑ સર્પ જેમ પોતાનો મણિ ખોવાઇ જવાથી આંધળો થઇ જાય છે તેમ અવિદ્યાને હું તથા મારૂં એવડે જીવ પોતાના સ્વરૂપને ભૂલી સંસારમાં ભ્રમણ કરે છે.
- ↑ કામનાવાળો
- ↑ ઈંદ્રિયોને વિષયમાં
- ↑ કર્મરૂપી ભાડું
- ↑ ચામડાનો
- ↑ સ્વરસ્વરૂપને
- ↑ અળગો
- ↑ હાનિ
- ↑ જીવભાવના