નળાખ્યાન/કડવું ૨૭
| ← કડવું ૨૬ | નળાખ્યાન કડવું ૨૭ પ્રેમાનંદ |
કડવું ૨૮ → |
કડવું ૨૭ – રાગ: સારંગ.
મંડપ મધ્યે માનુની, આસના બેઠી જાય;
સ્વયંવર સુભટ ને સુંદરીમ વર્ણવું તે શોભાય.
છંદ હરિગીતની ચાલ
નૃપભિમક તનયા, રૂપ તનયા, રસીલી રંગ પૂરણા;
નર અંગના, દેવાંગના, માનિની મનમદ ચૂરણા.
દુઃખમોચની, મૃગલોચની, છે લલિતા લક્ષણવંતિ એ;
નિજ મન ઉલસી, વેણા વાસી, અલક લટ વિલસંતિ એ.
રાખડિ અમુલ્યે, શીશ ફુલે, સેંથે સીંદુર શોભિયાં;
શુભા ઝાલ ઝળકિત, રત્ન ચળકિત, ભૂપનાં મન લોભિયાં.
મુખા સુધા સિંધુ, અધર બિંદુ, ભ્રુકિટિ ભમર બે ગુંજ છે;
બે નેત્ર નિર્મળ, દિસે છે કમળ, ફૂલા ફૂલ્યાં કુંજ છે.
આંજેલા અંજન, ચપલા ખંજન, મીન મૃગા બે હારિયાં;
પડ્યા રાય શૂરા, જાયા પૂરા, બાન કટાક્ષે મારિયાં.
જુઓ વિવિધ પેરે, નયન ઘેરે, તિલક ભાલે કીધલાં;
દીપક પ્રકાશા, એમ નાસા, કીરનાં મન લીધલાં.
શોભીત દાડમ, બીજ રદા જ્યમ, કિબુક મધુકર બાળરે;
ગલબંધા જુગરા, હાર મુક્તા, માણિકમયા શોભાળ રે.
અબળાના અંબુજ, જ્યમ જુગ્મ ભુજ, બાજુબંધ ફુમતાં ઝુલે;
થાયા નાદ રણઝણ, ચૂડિ કંકણ, મુદ્રિકા કર બહુ મુલે.
દશ આંગળી , મગની ફળી, નખ જોત્ય જ્યમ પુખરાજ છે;
ફૂલના મનોહર, હાર ઉપર, આભૂષણ બહુ સાજ રે.
પડિ વેણિ કટિપર, જાણે વિષધર, આવી કરે પયપાન રે;
ગુચ્છ કુસુમ ઉદે, કુચ હૃદે, કુંજર કુંભસ્થળ માનરે.
અલકાવલિ લલિતા, વહે સલિતા, ઉદર પોયણ્પાનરે;
છે ચિત્રલંકી, કટી વંકી, મેખલા ઘુઘર ગાનરે.
બે જંઘા રંભા, તના થંભા, હંસગત્ય પગ છાંડતી;
સુખપાળ મૂકી, રાયા ઢૂંકી, જાય પગલાં માંડતી.
નેપુર ઝમકે, અણવટ ઠમકે, ઘુઘરિનો ઘમકર છે;
ઘાઘરે ઘુઘર, અમુલ્ય અંબર, ફુલેલા છાંટ્યા અપાર છે.
ત્યાં અગરબત્તિ બળે, ચમર શિર ઢળે , રસિલિ રામા રાજતી;
ગાય ગીત કલોલક, ચંગ ઢોળક, મૃદંગ વેના વાજતી.
વળિ કીત અતિ ઘણિ, બોલે બંદણિ, ચાલે જ્યોતિષ્ઠિકદાર ત્યાં;
પંચ કામબાણે, કરિ સંઘાણે, રાજપુત્રને માર ત્યાં;
ભરમાઇને ભુપ, પડ્યા મોહકુપ, પ્રેમપાશે બાંધિયા.
ઠામથી ડગિયા, સવાર્થા રગિયા, સામી મીટે સાંધિયા.
કો આડા ઉતરે, ખુંખારા કરે, ભામિનિ નિચું ભાળે રે;
કો આસને પળ્યા, લડથડ્યા, શકે આવી લીધો કાળેરે.
બોલિ ના શકિયા, ચિત્ર લખિયા, કો નમે વારે વારેરે;
કો સમીપા ધશિયા, મુગટ ખશિયા, પુંઠેથિ સેવક ધારેરે.
કો કનક કાપે, લાંચ આપે, સાહેલીનેસાધે રે;
જોઇએ તે લીજે, વખાણ કીજે, વિવહા મારો વાધેરે.
લાંબિ ડોક કરતાઅ, નથી નરતા, કહે હાર અરોપરે;
ફરી મુગટ બાંધે, પ્રેમા સાંધે, પડ્યા ના વ ગ્રહ કોપરે.
રાય ગોરાં ગાત્રે, તૃણ માત્રે, તારુણી નવ લેખતી;
જોઈ મૂરખ મરડે, આંખ થરડે, સર્વને ઉવેખતી.
વલણ
અનેકને ઉવેખતી, અઅઘી ચાલી નારરે;
ગઈ એક નળ જાણી કરી, દીઠી પંચ નળની હારરે.