સ્રોતસ્વિની/ગૃહ
| ← સૌરાષ્ટ્ર | સ્રોતસ્વિની ગૃહ દામોદર બોટાદકર |
ઉદયાસ્ત → |
ગૃહ
(વસંતતિલકા. )
જયાં વિશ્વનાં ભ્રમણમાત્ર સમાપ્તિ પામે, જ્યાં સૃષ્ટિની સરણિઓ સઘળી વિરામે; ભૂગોળને પ્રકટ જ્યાં પરખાય છેડો, ને જ્યાં સુવર્ણમય મેરૂ વસુંધરાનો.
અંભોધિને ઉતરતાં, વસતાં વિમાને, ને વિશ્વમાં વિચરતાં પ્રિય સાથ સંગે; ઉંચું સદૈવ વસતું મન, જ્યાં નિરાંતે, નિદ્રા લઈ સુખદ શાંતિ અપૂર્વ સેવે.
અગ્નિ અનંત ઉરમાં ઉપજાવનારી, જ્યાં નષ્ટ થાય પળમાં પરતા બિચારી; જ્યાં ચેતનત્વ જડ વસ્તુ સમસ્ત પામે, ને કૈં નવીન ઉર–ભાવ થકી વધાવે.
જ્યાં નેત્ર મીલિત છતાં અણુએ જણાય, ને અંધકારબળ નિષ્ફળ નિત્ય જાય; આનંદ જે પરમ દુર્લ્લભ પ્રાણીઓને,
તે મૂર્તિમાન બની જ્યાં દિનરાત ડોલે. જે દેહલી પર જરા પદ મૂકવાથી, ઇદ્રિયમાત્ર નિજ મંદિર જાય બેસી; ને ખીલતા હૃદય–પંકજની રસીલી એકે રહે ન કદી પાંખડી જ્યાં અધુરી.
વિશ્વાંબરે વિહરતા વ્યવસાયસેવી, પ્રાણી-પર્તંગ તણી જ્યાં દૃઢ બાંધી દોરી; જ્યાં દંભ સંસૃતિ તણા હઠી દૂર જાય, જ્યાં માનરોગ થકી માનવ મુક્ત થાય.
જ્યાં પ્રેમનો પ્રથમ પાઠ મનુષ્ય પામે, આત્મીયભાવ ઉર જે સ્થળમાંથી જામે: જ્યાંથી વહે જગત રેલતી સ્નેહગંગા, ને જયાં થકી હૃદયનાં સહુ દ્વાર ખુલ્યાં.
જયાં રંક જીવ પણ પૂર્ણ પ્રભુત્વ પામે, ને ભૂપતિત્વ ભદુર્લભ સર્વ સેવે; જ્યાં અંધ પ્રાણી પણ થાય સહસ્ત્રચક્ષુ, જ્યાં દિવ્ય દર્શન સદૈવ સ્વતંત્રતાનું.
આઘાત સંસતિ તણા શતધા સહીને, ને કલેશના વિકટ વહનિ વિષે વસીને; ભેદાઈ, શુષ્ક થઈ ને સળગી ગયેલું,
જ્યાં પૂર્ણ પક્ષવિત માનસ થાય પાછું. આકર્ષણો અતિ અલૌકિક ૨મ્ય જેનાં, ઈદ્રાસનો અહીં તહીં અથડાય જેમાં; જેમાં રહ્યું હૃદય, જે હૃદયે રહેલું, અન્યોન્યભાવ, રસ, ઐક્યથકી ભરેલું.
સંસારના સુખદ શોભન સ્વર્ગ જેવું, આનંદનું, પ્રણયનું ગૃહ એ અમારૂં: સૌન્દર્ય જ્યાં સકળ વિશ્વ તણું વિરાજે, ને ન્યૂનતા વિભવમાત્ર તણી મટાડે.