બીરબલ વિનોદ
બદ્રનિઝામી–રાહતી


બીરબલ વિનોદ.

પ્રયોજક

બદ્રનિઝામી–રાહતી.
ઢાલગરવાડા—અમદાવાદ.

પ્રકાશક

ગોવિંદ મહાદેવ રામચંદ્ર જાગુષ્ટે.
ત્રણ દરવાજા—અમદાવાદ.

સોલ એજન્ટસ,

મહાદેવ રામચંદ્ર જાગુષ્ટે.
બુકસેલર એન્ડ પબ્લીશર,
ત્રણ દરવાજા—અમદાવાદ

મૂલ્ય ૩-૦-૦.

પ્રથમાઆવૃત્તિ. ]
[ પ્રત ૧૨૦૦.
સને ૧૯૨૩.





સર્વ હક્ક પ્રકાશકને સ્વાધીન છે.






અમદાવાદ
ધી “ડાયમંડ જ્યુબિલિ” પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાં
પરીખ દેવીદાસ છગનલાલે છાપી.



અનુક્રમણિકા

વાર્તા

વિષય.

પૃષ્ઠ
બીરબલનું જીવનચરિત્ર ૩-૩૭
અનુક્રમણિકા ૩૮-૪૦
તેરીબી ચુપ મેરીબી ચુપ
ફરીયાદ ! ફરીયાદ ! ફરીયાદ ! ૧૩
અક્કલથી ઇશ્વરને ઓળખવો ૩૬
તોરમાં મોર ૨૯
બે માસનો એક માસ ૩૮
બહાદુર છતાં બ્હીકણ ૩૮
ગંગનું ચાતુર્ય ૪૪
પાશેર ચુનો ને અડધો શેર ઘી ૫૧
વંતાકનું શાક ૫૨
૧૦ કૃતજ્ઞ અને કૃતઘ્ન ૫૩
૧૧ પીર, બબર્ચી, ભિશ્તી, ખર ૫૫
૧૨ એક ગધેડાનો બોજો ૫૫
૧૩ તુમ બડે ગધે હો ૫૬
૧૪ આધા આપકા ૫૬
૧૫ સત્ય આને અસત્ય વચ્ચે કેટલું અંતર? ૫૬
૧૬ કા કારણ ડોલેમેં હાલત પાની? ૫૭
૧૭ એક ગુરૂના બે ચેલા ૫૮
૧૮ ઇંદ્ર મોટો કે હું? ૬૦
૧૯ લોખંડી ગુરૂભાઈ ૬૧
૨૦ સત્તાવીસમાંથી નવ જતાં બાકી કાંઈ નહીં ૬૭
૨૧ આકાશમાં તારા કેટલા? ૬૮
૨૨ હથેલીમાં વાળ ૬૯
૨૩ ચાતુર્યની પરિસીમા ૭૦
૨૪ બળદનું દૂધ ૭૧

વાર્તા

વિષય.

પૃષ્ઠ
૨૫ વ્હાલામાં વ્હાલી વસ્તુ ૭૫
૨૬ અક્કલ અને મૂર્ખતાની પરિક્ષા ૭૭
૨૭ ત્રણ પ્રશ્નો ૭૮
૨૮ પ્રકાશમાં અંધકાર ૭૮
૨૯ ૬૮ તીર્થનું રક્ષણ ૭૯
૩૦ માનો ચંદકો છીર કસુંબ ચુવાયો ૮૦
૩૧ રોગનું મૂળ ખાંસી ને વિનાશનું મૂળ હાંસી ૮૧
૩૨ ચારે ગુણ સ્ત્રીમાં ૮૧
૩૩ કઈ ઋતુ સારી? ૮૨
૩૪ રાત્રિ દિવસ કોણ રળે? ૮૩
૩૫ સ્વર્ગ અને નર્કના અધિકારી ૮૩
૩૬ થોડું ઘણું ૮૩
૩૭ આપનારાનો હાથ નીચો ૮૪
૩૮ કંકણ અને કેશ ૮૫
૩૯ નિકસો રવિ ફોડ પહાડકી તાંઈ ૮૬
૪૦ કીર્તિને કાળ નવ ખાય ૮૭
૪૧ સુખી કોણ? ૮૮
૪૨ સૌના મનમાં શું? ૨૬૮
૪૩ ચંચલ નેન છીપે ન છિપાયે ૨૭૫
૪૪ આ સડક ક્યાં જાય છે? ૯૦
૪૫ દાદએ હુઝૂરસ્ત ૯૧
૪૬ સંસારમાં પુરુષો વધારે કે સ્ત્રીઓ? ૯૧
૪૭ તંબાકુ ગધા નહીં ખાતા ૯૨
૪૮ રખપત અને રખાપત ૯૩
૪૯ ટાઢ કેટલી છે? ૯૪
૫૦ પાદ અને દસ્ત ૯૪

વાર્તા વિષય. પૃષ્ઠ
૫૧ દાઢી ખેંચનારને મીઠાઈ
ખવડાવો
૯૫
પર રાંડ અને ભડવો ૯૫
૫૩ હા મહેરબાન ! ૯૬
૫૪ કુરઆનની મીંડા વિનાની
ટીકા
૯૬
૫૫ લોટા નથી ૯૭
૫૬ ચાર પ્રશ્નો ૯૭
પ૭ હથેલીમાં હાથી ડૂબ્યો ૯૮
૫૮ અકબરી રામાયણ ૧૦૧
૫૮ ધુંધચીની માળા ૧૦૩
૬૦ નદી કેમ રડે છે? ૧૦૩
૬૧ પાનમાં પાન કયું મોટું? ૧૦૫
૬૨ ગધેડીનો છેક હાથથી ગયો ૧૦૬
૬૩ એનું નામ તે મસ્ખરી!! ૧૦૭
૬૪ વીંછીનો મંત્ર ૧૦૮
૬૫ દિલ્હીમાં કાગડા કેટલા? ૧૧૧
૬૬ સાકરનો હીરો ૧૧૧
૬૭ ચંપક અને ભ્રમર ૧૧૭
૬૮ સૌથી નરમ શું ? ૧૧૮
૬૯ દોલત હાઝર છે !! ૧૧૯
૭૦ બાદશાહ લજાયો. ૧૨૦
૭૧ બાદશાહ બન્યો ૧૨૧
૭૨ બીરબલ પારસ છે ૧૨૧
૭૩ જેવું કર્મ તેવું ફળ ૧૨૨
૭૪ ઉત્તમ જળ કઇ નદીનું? ૧૨૨
૭૫ હુઝૂર ! ગધે આતે હૈં ? ૧૨૩
૭૬ સમશ્યા પૂર્તિ ૧૨૩
૭૭ ચોરકી ડાઢી મેં તિનકા ૧૨૪
૭૮ આખર ધૂળની ધૂળ ૧૨૫
૭૮ કાલી કે તેઅમત ૧૨૬
૮૦ કબુતરનું કૌતુક ૧૨૬
૮૧ ચાર પ્રશ્નો ૧૨૭

વાર્તા વિષય. પૃષ્ઠ
૮૨ દીવા હેઠળ અંધારૂં ૧૨૮
૮૩ ચોર પકડવાની કળા ૧૩૦
૮૪ હસાવે તો ઈનામ આપું ૧૩૧
૮૫ વખત તેવાં વાજાં ૧૩૧
૮૬ બખ્તરની પરિક્ષા ૧૩૨ ૧૩૨
૮૭ બુદ્ધિનું પરાક્રમ ૧૩૪
૮૮ મીઠી મસ્ખરી ૧૩૪
૮૯ સ્વભાવનું ઓસડ ૧૩૬
૯૦ જેવી કરણી તેવી પાર
ઉતરણી
૧૩૭
૯૧ રાજાનો હજામ પણ
ચાલાક હોય
૧૩૮
૯૨ કાળીનું કૌતુક ૧૩૯
૯૩ હાથી કે ગવૈયો ?! ૧૪૦
૯૪ એનું નામ તે મસ્ખરી!! ૧૪૨
૯૫ ગપ્પીદાસનો ગપાગોળો ૧૪૩ ૧૪૩
૯૬ કહેવા કહેવામાં ફેર ૧૪૪ ૧૪૪
૯૭ બીરબલને ગાળો ૧૪૫ ૧૪૫
૯૮ મૂર્ણ શિરોમણિ ૧૪૬
૯૯ નઝરે જાયેલી વાત પણ
ખોટી પડે
૧૪૮
૧૦૦ ડાહીમાના દીકરા ૧૫૧
૧૦૧ ચોબાની હાઝરજવાબી ૧૫૩
૧૦૨ છતી આંખે આંધળા ૧૫૪ ૧૫૬
૧૦૩ આરસીમાં મોહરો ૧૫૬ ૧૫૮
૧૦૪ પ્રશ્નોત્તરી ૧૫૮ ૧૫૮
૧૦૫ સાચા એહદી ૧૫૮
૧૦૬ આ કઈ કોટડીની
કુંચીઓ છે?
૧૫૯
૧૦૭ વાતતો હું કરી લઇશ ૧૬૦ ૧૬૦
૧૦૮ તમારા કેટલા પુત્ર છે? ૧૬૦ ૧૬૦
૧૦૯ આપ જગત્‌પિતા છો. ૧૬૧ ૧૬૪
૧૧૦ તમને પણ મ્હારી
આજ્ઞામાં રહેવું પડશે.
૧૬૨



Public domain આ કૃતિ હવે સાર્વજનિક પ્રકાશનાધિકાર હેઠળ આવે છે કેમકે આ કૃતિ ભારતમાં પ્રકાશિત થઈ હતી અને તેના પ્રકાશન અધિકારની મર્યાદા પૂરી થઈ છે. ભારતીય પ્રકાશનાધિકાર ધારા, ૧૯૫૭ હેઠળ, દરેક સાહિત્ય, નાટક, સંગીત અને કળાકારીગીરીની (છાયાચિત્રો સિવાયના) કૃતિઓ જો સર્જકના હયાતી કાળ દરમ્યાન પ્રસિદ્ધ થઈ હોય (ખંડ. ૨૨) તો તે સર્જકના મૃત્યુ પછી (એટલે કે, વર્ષ ૨૦૨૪ માટે, ઓછામાં ઓછી ૧ જાન્યુઆરી 1964 પહેલાં)ના વર્ષથી ગણતા ૬૦ વર્ષ બાદ સાર્વજનિક પ્રકાશનાધિકાર હેઠળ આવે છે. સર્જકના મરણોપરાંત પ્રકાશિત થયેલી કૃતિઓ (ખંડ. ૨૪), છાયાચિત્રો (ખંડ. ૨૫), ફિલ્મો (ખંડ. ૨૬), અને ધ્વનિમુદ્રણો (ખંડ. ૨૭) તેના પ્રકાશનના ૬૦ વર્ષ બાદ સાર્વજનિક પ્રકાશનાધિકાર હેઠળ આવે છે.